Przejdź do treści głównej serwisu
Muzeum
Wersja kontrastowa
A A A
BIP

Muzeum Etnograficzne w Social Mediach

  • Start
  • Aktualności
  • O muzeum
  • Dla zwiedzających
  • Wystawy
  • Parki etnograficzne
  • Edukacja
  • Wydarzenia
  • Galeria
  • Wydawnictwa
  • Kontakt

■ Historia kolekcji Powrót

  • ■ Historia kolekcji
  • ■ O kolekcji
  • ■ Najstarsza generacja rzeźbiarzy
  • Antoni Mazur (1910-2010)
  • Jan Madej (1905-1989)
  • Jędrzej Wawro (1864-1937)
  • Józef Grucela (1898-1982)
  • Józef Piłat (1900-1971)
  • Piotr Dymurski (1911-1979)
  • Stanisław Denkiewicz (1913-1990)
  • Władysław Bąk (1904-1995)
  • Władysław Chajec (1904-1985)
  • ■ Ośrodek łukowski
  • Bolesław Suska (1919-2011)
  • Marian Adamski (1929-2007)
  • Stanisław Suska (1959 r.)
  • Tadeusz Cąkała (1927-1975)
  • Wacław Suska (1922-1999)
  • ■ Ośrodek paszyński
  • Anna Padoł (1953-2019)
  • Józef Orlecki (1931-2013)
  • Mieczysław Piwko (1924-1993)
  • Piotr Kożuch (1940-2017)
  • Stanisław Mika (1909-1987)
  • Stanisław Poręba (1919-1984)
  • Wojciech Oleksy (1903-1985)
  • Stanisław Hołda (1926-1987)
  • ■ Ośrodek sierpecki
  • Jan Krajewski (1935-2017)
  • Wincenty Krajewski (1896-1978)
  • ■ Rzeźbiarze spoza ośrodków
  • Adam Zegadło (1910-1989)
  • Eugeniusz Zegadło (ur. 1943)
  • Feliks Czajkowski (1905-1978)
  • Franciszek Lenart (1919-1997)
  • Franciszek Świder (1903-1984)
  • Grzegorz Król (ur. 1953)
  • Ignacy Majerek (1915-1987)
  • Izydor Błaszczak (1897-1976)
  • Józef Sobota (1984-1979)
  • Józef Zganiacz (1904-1996)
  • Ludwik Kubaszczyk (1905-1984)
  • Michał Skorut (1918-1984)
  • Piotr Zelek (1926-2009)
  • Roman Śledź (1948)
  • Literatura

Kolekcjonerska pasja Izabeli i Piotra Sałustowiczów

Unikatowa „Kolekcja rzeźby ludowej i nieprofesjonalnej Izabelli i Piotra Sałustowiczów”, która w 2021 roku wzbogaciła zbiory Muzeum Etnograficznego w Toruniu, tworzona był przez nich od 2. poł. lat 70. XX w. do początku lat 2000., gdy mieszkali w Bielefeld w Niemczech. Kolekcja liczy 365 prac 85 rzeźbiarzy zaliczanych do najwybitniejszych przedstawicieli tego gatunku sztuki. Jest to bardzo cenny i doskonale zachowany zbiór.

Pasja kolekcjonerska małżeństwa Sałustowiczów zrodziła się w czasie ich pobytu w Niemczech. Socjolog, prof. zw. dr hab. Piotr Sałustowicz (ur. 1944) pracował na Uniwersytecie w Bielefeld. Jego żona Izabella (1944-2010) przez 25 lat prowadziła galerię sztuki w tym mieście, specjalizującą się w promowaniu artystów z Polski, Litwy, Łotwy, Rosji. Uczyła też języka polskiego w tzw. Volkshochschule. Na ich zainteresowanie się rzeźbą ludową wpłynął kontakt z Wernerem Pöschelem z Bielefeldu, niemieckim zbieraczem i wytrawnym znawcą sztuki ludowej i naiwnej, w tym również polskiej. Zainspirował ich też do kolekcjonowania tej dziedziny sztuki.

Do swojego kolekcjonerstwa od początku podeszli w sposób bardzo profesjonalny. Wiedzę na temat rzeźby ludowej i jej twórców zgłębiali korzystając z literatury naukowej. W pierwszym okresie powstawania zbioru, przy wyborze rzeźbiarzy, posiłkowali się opiniami i wskazówkami specjalistów – etnografów, m.in. Anny Kozieł z Muzeum Etnograficznego w Krakowie, dr. Krzysztofa Ruszla z Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie. Z czasem nawiązali też kontakty i współpracę ze znanymi polskimi kolekcjonerami sztuki ludowej i nieprofesjonalnej – m.in. Leszkiem Macakiem, Ferdynandem Kijak-Solowskim, Jackiem Łodzińskim z Krakowa, Czesławem Maziarzem z Rzeszowa – korzystając z ich doświadczeń i fachowej pomocy przy tworzeniu kolekcji.

Izabella Sałustowicz, Piotr Sałustowicz z Jolantą Pęksową ‒ malarką na szkle, na wystawie jej obrazów, zorganizowanej przez kolekcjonerów, 1990 r., Bielefeld, Niemcy, archiwum I. i P. Sałustowiczów
Izabella Sałustowicz z rzeźbiarzem Józefem Orleckim, 2.poł. lat 80. XX w., Paszyn, woj. małopolskie, archiwum I. i P. Sałustowiczów
Piotr Sałustowicz z Stanisławem Hołdą, 2.poł. lat 80. XX w., Nowy Sącz, woj. małopolskie, archiwum I. i P. Sałustowiczów

Izabella Sałustowicz z ks. Stanisławem Janasem, 2.poł. lat 80. XX w., Paszyn, woj. małopolskie, archiwum I. i P. Sałustowiczów
Izabella Sałustowicz z wizytą u kolekcjonera Kijaka Solowskiego, 2.poł. lat 80. XX w., Kraków, woj. małopolskie, archiwum I. i P. Sałustowiczów

Rzeźby do kolekcji w dużej mierze kupowali bezpośrednio od samych artystów. Łączyło się to z licznymi wyjazdami do nich w czasie wolnym od obowiązków zawodowych. Kolekcjonerzy przywiązywali dużą wagę do tworzenie pełnej dokumentacji kupowanych prac, ale także do kontaktu z samymi artystami, poznania ich osobowości, warunków w jakich żyją i tworzą. Celem wzbogacenia swojego zbioru o dzieła nieżyjących już artystów, pozyskiwali je również od innych kolekcjonerów, np. od Ferdynanda Kijak-Solowskiego.

Towarzyszyła im także idea promowania tej twórczości, zwłaszcza w Niemczech. Realizowali ją uczestnicząc w wielu spotkaniach ze znanymi niemieckimi kolekcjonerami polskiej sztuki ludowej, m.in. Gretel Bouchette (autorką publikacji Naive polnische Kunst, Berlin 1998), Hansem-Joachimem Schaussem. Współpracowali też z Muzeum Neuss posiadającym znaczący zbiór polskiej sztuki ludowej. Zorganizowali kilkanaście wystaw rzeźb ze swojej kolekcji w wielu niemieckich miastach. W towarzyszących ekspozycjom folderach, katalogach, zamieszczali autorskie teksty w języku niemieckim na temat polskiej rzeźby ludowej. W 1985 roku w Schwäbisch Hall zorganizowali razem z Muzeum Miasta Krakowa wystawę szopek, na której prezentowali też prace ze swoich zbiorów. Takimi działaniami, wychodzącymi daleko poza ramy zwykłego kolekcjonerstwa, przyczyniali się także do propagowania sztuki i kultury polskiej zagranicą.

Po śmierci żony, Piotr Sałustowicz skupił się na porządkowaniu kolekcji celem przywiezienia jej do kraju z intencją, by trafiła do muzeum, znalazła tam właściwą opiekę i stała się powszechnie dostępnym dobrem narodowym.

Scenariusz wystawy i teksty: Bożena Olszewska
Opracowanie strony: Bartłomiej Oleszek
Fotografie: Adam Zakrzewski

Program Regionalny
Województwo Kujawsko-Pomorskie
Unia Europejska