Nikifor przy pracy, wyk. Józef Citak, 1968 r., Krynica, drewno polichromowane, wys. 29,5 cm, fot. Marian Kosicki

Wśród majowych dni okolicznościowych na szczególną uwagę zasługuje przypadający 5 maja Dzień Godności Osoby z Niepełnosprawnością Intelektualną. Z naszej muzealnej perspektywy jest to dzień, w którym myślimy o wszystkich artystach, których twórczość klasyfikuje się jako nurt art brut, outsider art, czyli osobach, zmagających się z chorobami ciała i duszy i tworzących niezwykłe artystyczne światy w sposób intuicyjny, autentyczny, z dużą dozą wrażliwości i jednocześnie wewnętrznego bólu. Dla tych nietuzinkowych osobowości sztuka jest remedium na ich trudną egzystencję, a tworzenie jest źródłem człowieczej godności. Gest tworzenia wprowadza w ich życie pozytywny wymiar. Wolność ich wypowiedzi, pozwala na spontaniczność i swoistą odwagę w wyrażaniu emocji. Sztuka art brut podszyta jest marzeniami, snami oraz wspomnieniami a jej realizacje stają się częścią osobistych narracji artystów. Ich twórczość tajemnicza i zagadkowa, wyrastająca na poboczu oficjalnej kultury jest źródłem pierwotnego impulsu wyzwalającego w nas – jej odbiorców z krępujących ograniczeń i działa jak katharsis.

Niewątpliwie wśród twórców, których talent ujawnił się na warsztatach terapii zajęciowej, czy też poza instytucjonalną kuratelą należy wspomnieć choć kilka nazwisk artystów, którzy swoim niezwykłym talentem ubogacają naszą muzealną kolekcję sztuki: Ryszard Kosek, Genowefa Magiera, Stanisław Mika, Szczepan Mucha, Nikifor Krynicki, Wojciech Oleksy, Damian Rebelski, Edward Sutor, Marek Świetlik, Maria Wnęk, Stanisław Zagajewski, Henryk Żarski.

Aby celebrować ten dzień prezentujemy rzeźbę, która stanowi hołd artysty dla innego twórcy – „Nikifor przy pracy” autorstwa Józefa Citaka.

Józef Citak znał krynickiego artystę osobiście i to właśnie Nikiforowi jako pierwszym poddał do oceny swoją pierwszą rzeźbę. Jako wyraz podziwu dla twórczości Nikifora, Citak wielokrotnie rzeźbił jego postać, tworząc swoiste pomniki artysty, którego wyjątkowo cenił.

Józef Citak (1921 – 2001) urodził się w Barcicach k/Nowego Sącza. Ukończył szkołę powszechną, liceum oraz pobierał nauki w Szkole Podoficerskiej. Był uczestnikiem kampanii wrześniowej, partyzantem. Po wojnie pracował w kopalniach węgla oraz na kolei. Twórczość artystyczna początkowo była dla niego dodatkowym źródłem zarobku ale po przejściu na rentę w wieku 43 lat oddał się jej z pełną pasją.