„Lacrimosa”, 1980, Ewelina Pęksowa, Zakopane, woj. małopolskie, olej na szkle

14 grudnia 1970 roku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina wybuchł strajk będący wynikiem ogłoszonych przez rząd podwyżek, w szczególności na artykuły żywnościowe. Dla upamiętnienia stoczniowców poległych podczas protestów 10 lat później odsłonięto Pomnik Poległych Stoczniowców 1970 zlokalizowany blisko miejsca gdzie zginęli pierwsi robotnicy.

W tym samym roku pod wymownym tytułem „Lacrimosa” zakopiańska artystka namalowała obraz, na którym uwieczniła pomnik gdańskich stoczniowców – trzy krzyże z kotwicami. Pod pomnikiem lamentują kobiety i stoczniowcy. Odwołując się do fragmentu żałobnej pieśni „Dies Irae” artystka złożyła hołd poległym robotnikom walczącym o wolność i demokrację. Na obrazie toń morska jest w barwach narodowych – bieli i czerwieni. Niebo aż po horyzont jest zalane krwistą poświatą. Biel oraz czerwień z przewagą tej drugiej dominują na obrazie i odwołują się krwawego stłumienia protestów przez milicję i wojsko.

Ewelina Pęksowa była patriotką, szczególnie interesowała ją historia Polski. Ma to swoje odzwierciedlenie w jej twórczości, w której chętnie podejmowała tematykę drugiej wojny światowej, przedstawiała postaci historyczne, przełomowe wydarzenia. Obraz „Lacrimosa” to utrzymany w elegijnym tonie wyraz pamięci o ofiarach protestów na Wybrzeżu w grudniu 1970.