15 kwietnia dla upamiętnienia urodzin Leonarda da Vinci (1452 r.) dzień ten został obwołany Światowym Dniem Sztuki (z inicjatywy International Associtation of Art.). Z tej okazji spośród twórczyń i twórców z kolekcji Działu Sztuki i Estetyki wybraliśmy do zaprezentowania w cyklu #sztukazkalendarza rzeźbiarza Józefa Sobotę (1984-1979) z Regut (pow. otwocki).

Artysta pochodził z ubogiej rodziny i był najstarszy z czwórki rodzeństwa. W związku z tym, że jego ojciec chorował Sobota od najmłodszych lat musiał dużo pracować, aby pomagać w utrzymaniu rodziny. Od noszenia ciężkich kłód drewna stracił wzrok, z choroby wyleczyła go miejscowa znachorka. Mając czterdzieści kilka lat uległ poważnemu wypadkowi i groziła mu amputacja nogi. W intencji swojego wyzdrowienia Sobota wykonał pierwszy wotywny krzyż i kapliczki, które rozwieszał w lesie i przy drodze. Jak mówił sam artysta śniło mu się, że jeśli wykona kolejnych pięć kapliczek, to noga przestanie go boleć. Szczerze wierzył, że rzeźbienie pomoże mu w wyzdrowieniu i tak został rzeźbiarzem z „bożej łaski”.

Początkowo otoczenie nie akceptowało jego twórczości i swoją pracą narażał się, ze strony swojej rodziny i sąsiadów, na liczne słowa krytyki. Nastawienie to zmieniło się, gdy zaczęli przyjeżdżać do niego ludzie z miasta i pochlebnie wyrażać się o jego rzeźbach. Jego kapliczkami zainteresował się m.in. kolekcjoner sztuki ludowej i nieprofesjonalnej Ludwik Zimmerer, który sprowadził do Soboty lekarza – Andrzeja Korsaka (dzięki lekarskiej pomocy uchronił się przed trwałym kalectwem).

Pierwsze kapliczki miały prostą skrzynkową konstrukcję i były zbite z grubo ociosanych deseczek, ze zdobieniem jedynie na głównej ścianie kapliczki. Rzeźbiarz wykonywał je z drewna osikowego i pokrywał emalią białą i srebrną. Późniejsze kapliczki bez zadaszenia zakończone u góry krzyżem były wykonywane dla odbiorcy miejskiego, z przeznaczeniem do wnętrza domostw. Artysta ich nie malował, pokrywał ornamentem – kreskowanie w kształcie gwiazd i kropkowanie.

Kapliczki słupkowe komponowane były w układzie piramidalnym, z ikonografią rozmieszczoną piętrowo. Z ich obydwu stron były płaskorzeźby. Bardzo często były to powtarzające się motywy religijne: Matka Boska z Dzieciątkiem, Anioły, Święta Rodzina i Bóg Ojciec. Wszystkie postaci rzeźbione były dość schematycznie a całość u brzegów wykończał karbowaniem. W twórczości Józefa Soboty pojawiają się również proste figurki przedstawiające zwierzęta wiejskie, muzykantów, pastuszków.

Więcej o kolekcji rzeźb Józefa Soboty: https://etnomuzeum.pl/kolekcja-rzezb-jozefa-soboty/