Przejdź do treści głównej serwisu
Muzeum
Wersja kontrastowa
A A A
BIP

Muzeum Etnograficzne w Social Mediach

  • Start
  • Aktualności
  • O muzeum
  • Dla zwiedzających
  • Wystawy
  • Parki etnograficzne
  • Edukacja
  • Wydarzenia
  • Galeria
  • Wydawnictwa
  • Kontakt

Garnki miedziane (garnki kuprowe) Powrót

  • Blaszaki
  • Buncloki i bonełoki – garnki kamionkowe, garnki kamienne
  • Dwojaki
  • Garnki emaliowane
  • Garnki miedziane (garnki kuprowe)
  • Gary
  • Gęsiarka, rynienka, brytfanna
  • Żelaźniaki, sagany, grapy – garnki żeliwne
  • Garniec
  • Garnek żurownik (barszczak, barszczownik)

Miedź to jeden z najstarszych materiałów wykorzystywanych do wyrobu naczyń użytkowych. Garnki miedziane, zwane również kuprowymi (od łac. słowa cuprum – miedź), były niewątpliwą ozdobą dawnych kuchni. Jednak z powodu wysokiej ceny i częstego czyszczenia pochłaniającego wiele pracy i czasu nie polecano ich do wyposażenia mniej zamożnych gospodarstw domowych.

Naczynia te – ze względu na szkodliwe właściwości miedzi – były wewnątrz pobielane, czyli co jakiś czas pokrywane warstwą cyny. Zapobiegało to wytrącaniu się z nich szkodliwych dla zdrowia tlenków, nazywanych dawniej „zielenicą miedzi” (grynszpan). Korzystając z tego rodzaju garnków należało pamiętać o tym, aby nie pozostawiać w nich na dłuższy czas potraw, gdyż szkodliwe substancje mogły je zatruć. Nie nadawały się też zbytnio do przyrządzania dań kwaśnych, ponieważ miedź wchodziła w reakcję z kwasami.

Naczynia miedziane produkowały różne wytwórnie, ale za najlepsze uchodziły dawniej te, które zostały wykonane przez romskich Kalderaszy (Kotlarzy). Wyrabiali oni garnki z blachy miedzianej wykuwanej i łączonej ręcznie. Specjalizowali się również w cynowaniu i naprawie swoich wyrobów.

Obecnie naczynia miedziane należą do produktów luksusowych. Do najbardziej znanych należą te, które produkowane są od XIX wieku we Francji i Niemczech. Są to wyroby z miedzi o bardzo wysokiej jakości, pokryte wewnątrz nieścieralną powłoką ze stali. Pojedyncze egzemplarze kosztują nawet kilka tysięcy złotych.

Miedziany rondel objęty na zewnętrznych ściankach kryzą. Rondel posiada plaski uchwyt z dziurką do zawieszania. W rondlu znajduje się drewniana łyżka z podłużnym czerpakiem.

Miedziany rondel objęty na zewnętrznych ściankach kryzą

Kociołek miedziany z dwoma uchami. Na kociołku leży drewniana łyżka do smażenia powideł która ma dziurkę na środku czerpaka.

Kociołek miedziany z dwoma uchami.

Duży miedziany kocioł z dwoma uchami przeznaczony do smażenia powideł.

Duży miedziany kocioł z dwoma uchami przeznaczony do smażenia powideł.

Program Regionalny
Województwo Kujawsko-Pomorskie
Unia Europejska