Istotą projektu jest zakup unikatowej “Kolekcji sztuki ludowej, nieprofesjonalnej oraz tzw. sztuki prowincji Andrzeja Różyckiego (1942-2021)”, wybitnego artysty sztuk wizualnych,  która obejmuje 902 obiekty.

Kolekcja jest swoistym hołdem, jaki Różycki składa twórcom naiwnym, intuicyjnym, nieprofesjonalnym. Artysta dostrzegał w nich niezwykłą szczerość przekazu, prostotę warsztatu oraz imperatyw aktu twórczego.

Pierwsze peregrynacje Różyckiego, które prowadziły go do odkrywania sztuki tradycyjnej, to lata 60. XX wieku i okres jego działalności w toruńskiej awangardowej grupie fotograficznej Zero-61. Jednocześnie, był to czas jego pierwszych wypraw połączonych z badaniami terenowymi pod naukowym przewodnictwem prof. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej – wybitnej etnografki, muzealniczki i założycielki toruńskiego Muzeum Etnograficznego.

W całej kolekcji Różyckiego znajdziemy prace rzeźbiarzy z różnych regionów Polski – zarówno tych bardziej popularnych, jak i osobowości twórcze funkcjonujące lokalnie lub wręcz żyjące w odosobnieniu. Swoistemu zbieractwu sprzyjał fakt współpracy (od l. 80. XX w.) z łódzką Wytwórnią Filmów Oświatowych, na zlecenie której zrealizował ok. 50 wybitnych filmów o tematyce etnograficznej, z dużym naciskiem na kwestie związane z prezentacją artystów wiejskich.

Specyfika kolekcji tworzonej przez Andrzeja Różyckiego opiera się również na swoistej misji ratunkowej dla zabytków, konsekwentnie realizowanej przy jej poszerzaniu przez ponad 50 lat. Najlepszym tego przykładem są subkolekcje monideł, jak i obrazów z warsztatów częstochowskich. Artysta “zaopiekował” się znikającymi z domostw monidłami, które często odnajdywał w śmietnikach, wystawkach przydomowych, pchlich targach. Dzięki kolekcji Różyckiego mamy możliwość usankcjonowania tych obiektów jako zabytków, objęcia ich ochroną konserwatorską, jak również popularyzowania o nich wiedzy.

Czas, w którym powstawały zabytki ze zbioru Różyckiego możemy datować od pocz. XIX w., (krucyfiksy, rzeźba kapliczkowa, malarstwo zabytkowe, obrazy z warsztatów częstochowskich) po czasy nam współczesne. Największa podgrupa obiektów to rzeźba w drewnie (artystów w przeważającej części już nieżyjących). Można tutaj wymienić zarówno rzeźbiarzy mających już ustalone, pozycje w katalogu sztuki ludowej jak np. Antoni Baran, Jan Bernasiewicz, Adelajda Broniszewska, Jan Centkowski, Józef Chajec, Józef Chełmowski, Jarosław Furgała, Stanisław Hołda, Józef Lurka, Wojciech Oleksy, Anna Padoł, Józef Piłat, Ewa Pogwizd, Józef Serwik, jak i twórców których prace są prawie niedostępne na rynku sztuki a ich działalność była znana lokalnie: Jerzy i Krystyna Adamczykowie, Krzysztof Balewski, Stanisław Cierniak, Józef Giełdon, Stefan Jankowski, Teodor Kałuski, Michał Lewaniewski, Jan Malik, Julian Piątek, Jan Rybczyński, Henryk Tarka.

W zdecydowanej większości są to przedstawienia o tematyce religijnej: Matka Boska, Chrystus Frasobliwy, Ukrzyżowany, anioły, święci, motywy biblijne. Część z tych obiektów, jak chociażby Frasobliwe i krucyfiksy zyskały większą rozpoznawalność dzięki włączeniu ich w autorskie cykle fotograficzne Różyckiego – “Natury frasobliwe”, “Drzewo poznania”, czy “Moje prywatne kalwarie”.

Andrzej Różycki w różnych zakątkach kraju odnajdywał rzeźby kapliczkowe oraz krzyże cmentarne, które przestawały w społeczności wiejskiej pełnić swoje funkcje religijne i były zastępowane nowszymi figurami. Był stałym bywalcem wszelkiego rodzaju pchlich targów, wiejskich jarmarków, sklepów ze starociami, gdzie wynajdywał dewocjonalia i bibeloty o proweniencji małomiasteczkowej. Dzięki temu mamy możliwość ochrony artefaktów, które wpisywały się w estetykę wnętrz społeczności wiejskich i małomiasteczkowych w od lat 60.-90. XX w.

 

Dofinansowano ze środków programu “Rozbudowa zbiorów muzealnych – program własny Narodowego Instytutu Muzeów – 2024 pochodzący z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego” oraz z budżetu Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.