Tradycyjne Rybołówstwo Ludowe w Polsce
27.05.2020
Wystawa Tradycyjne Rybołówstwo Ludowe w Polsce w Muzeum Etnograficznym w Toruniu funkcjonowała w latach 1963-2005. Największa tego typu ekspozycja etnograficzna w kraju była plonem wieloletnich badań jej autorki, prof. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej. Ogromny udział w tym przedsięwzięciu miała również Jadwiga Żelechowska, ichtiolog współpracujący z Muzeum i pozyskujący dla niego wiele cennych eksponatów.
„Wystawa rybacka” to pierwsza wystawa stała w Muzeum. Przez okres 42 lat pełniła rolę jego wizytówki prezentując bogaty zbiór narzędzi rybackich w specjalnie w tym celu zaprojektowanym budynku. Wraz z towarzyszącą jej publikacją (Tradycyjne rybołówstwo ludowe w Polsce…) podkreślała istotną specjalizację toruńskiej placówki etnograficznej. Ogromna powierzchnia sali (260 m2) pozwoliła na przedstawienie możliwie pełnego obrazu tradycyjnego rybołówstwa wykorzystując 535 eksponatów pochodzących z kolekcji liczącej wtedy blisko dwa tysiące obiektów.
Narrację przeprowadzono w duchu panującego w latach 50. i 60. XX w., ewolucjonistycznego modelu wyjaśniania, który polegał na stworzeniu ciągu rozwojowego narzędzi i sposobów połowu od najbardziej prymitywnych i najprostszych, do najbardziej rozwiniętych. Wystawę otwierała prezentacja ościeni, harpunów i węd, należących do grupy narzędzi kolnych i zahaczających. W następnej części znajdowały się pułapki łowne z wikliny i sieci wykonane z włókien naturalnych (wiersze, więcierze, raczniki i kosze). Zestaw ten uzupełniały najstarsze typy kłoni, używane jako nastawki i podbieraki, a dalej pierwotne środki transportu wodnego wraz z wyposażeniem: czółna wydrążone z pnia drzewa. Na końcu tego łańcucha typologicznego znalazły się obiekty wykorzystywane w rybołówstwie zespołowym: sieci pławne, ciągnione i dryfujące, łodzie wiosłowo-żaglowe, śródlądowe i morskie, wraz z bardziej skomplikowanym instrumentarium stosowanym przez rybaków znad Bałtyku. Wysoki pułap sali wystawienniczej (5,2 m) pozwolił na podwieszenie większych, złożonych konstrukcyjnie sieci (np. niewód dwuskrzydłowy, podrywka ramowa, parasolowate rzutki, żak morski). Obiekty uzupełniała bogata ikonografia: rysunki, stare ryciny i fotografie. Stanowiły one objaśnienie i swoisty komentarz do wystawy.
Ekspozycję zamknięto w maju 2005 roku z powodu modernizacji i przebudowy pawilonu administracyjno-wystawienniczego (lata 2005-2007). Według założeń programowych tej inwestycji, w nowo powstałym budynku miała powstać kolejna wystawa rybołówstwa na podstawie scenariusza przygotowanego przez Dział Rybołówstwa i Zajęć Wodnych Muzeum.
Obiekty z dawnej wystawy rybackiej częściowo trafiły do magazynów oraz na ekspozycję Tradycje rybołówstwa i wędkarstwa na Pojezierzu Brodnickim, którą możemy oglądać w Ośrodku Tradycji Rybactwa i Wędkarstwa w Grzmięcy.
Muzeum Etnograficzne w Social Mediach