Rocznica śmierci prof. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej
23.08.2010
Dwadzieścia lat temu pożegnaliśmy Marię Znamierowską-Prüfferową, zmarłą 20 sierpnia 1990 roku w wieku 92 lat. W ostatnich latach życia nie przychodziła do Muzeum, jak to czyniła wcześniej wielokrotnie od czasu odejścia na emeryturę w 1972 r. Liczne były Jej odwiedziny z okazji imprez muzealnych oraz wernisaży wystaw. Nie zawsze, prawdę powiedziawszy, witaliśmy te wizyty z radością, gdyż Pani Profesor dodawała nam nowych zadań.
Orientowaliśmy się dobrze w pogarszającym się stanie zdrowia Pani Profesor, zwłaszcza że niektóre osoby współuczestniczyły bezpośrednio w opiece nad Nią, w szczególności panie Lubomira Tyczyńska i Anna Dobrzyńska, a także Ewa Arszyńska. Jednakże ogólnie znana żywotność Pani Profesor nie pozwalała nam uwierzyć, że tym razem zbliża się najgorsze. Profesor zmarła w poniedziałek, 20 sierpnia o godz. 12.30, w szpitalu na ul. Batorego.
Muzeum zorganizowało uroczyste pożegnanie Pani Profesor, z udziałem licznych uczestników z Torunia i z całej Polski. Dyrektor Roman Tubaja wygłosił przemówienie omawiające Jej życie i działalność. Rektor UMK prof. Jan Kopcewicz podnosił jej zasługi dla Uczelni (za które odznaczona została medalem w 1978 r.) , zaliczając Ją, jak to sformułował do grona pionierów naszej uczelni, ludzi którzy ją stworzyli, którzy przekazali jej tradycję, dumę oraz zwyczaje wielkiego Uniwersytetu polskiego Stefana Batorego. Prof. Bronisława Kopczyńska- Jaworska, reprezentująca Komitet Nauk Etnologicznych PAN i Polskie Towarzystwo Ludoznawcze – podkreślała,iż wiele lat oddana była sprawie ochrony wartości kultury ludowej, zaś Jejniezachwiane zasady etyczne i światopoglądowe, które ujawniała bez osłonek w niejednokrotnie bardzo trudnych momentach stanowiły oparcie dla nas wszystkich. Dr Marian Sołtysiak, dyr. Muzeum Narodowego w Warszawie, przemawiając w imieniu swoim i na prośbę prof. Stanisława Lorentza – położył nacisk na ogromny, może nawet nieuświadamiany w tej chwili wpływ na rozwój polskiego muzealnictwa po wojnie, jaki miała Maria Znamierowska-Prüfferowa. Senator doc. dr Alicja Grześkowiak uwypukliła Jej zasługi z lat 80. , zwłaszcza z okresu stanu wojennego, jako członka założyciela Stowarzyszenia społecznego na rzecz obrony praw człowieka. Wśród duchownych odprowadzających Ją na miejsce spoczynku na cmentarzu św. Jerzego najbardziej charakterystyczna była obecność duszpasterza akademickiego ojca Władysława Wołoszyna SJ, który w dekadzie lat 80. pozostawał Jej przewodnikiem duchowym.
Maria Znamierowska- Prüfferowa spoczęła u boku swojego męża prof. Jana Prüfferowa, zmarłego w 1959 r. oraz bratowej Zofii. W 1993 r. spoczął tam także ukochany, jedyny brat Jerzy Znamierowski. Artysta plastyk Józef Pietrzyk zaprojektował aranżację całości tych czterech grobów, z uwzględnieniem elementów wcześniejszych (np. ławeczki), a zwłaszcza trzech brzózek, które posadzone przez Panią Profesor na grobie męża urosły od tego czasu bardzo wysoko, stanowiąc doskonale widoczny z daleka punkt. Drewniany, z biegiem czasu zniszczony krzyż z grobu Jana Prüffera, zastąpiono kutym krzyżem kowalskiej roboty.
W 1999 r. odbyła się uroczystość jubileuszu 40-lecia Muzeum, nadanie mu nowego statutu, imienia Marii Znamierowskiej-Prüfferowej oraz odsłonięcie na budynku Arsenału tablicy pamiątkowej poświęconej założycielce Muzeum. Przygotowano także wystawę „Maria Znamierowska-Prüfferowa – twórczyni Muzeum Etnograficznego w Toruniu. Etnograf, muzeolog, człowiek”.
W czerwcu 2008 r., w 110 rocznicę urodzin, w muzeum otwarto stałą ekspozycję biograficzną „Salonik prof. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej”.
Hanna Muzalewska-Alexandrowicz
Muzeum Etnograficzne w Social Mediach