Etnonarracje – Wolność wyobraźni
W Muzeum do grudnia 2021 r. można oglądać wystawę „Zbuntowane malarstwo. Obrazy Zbigniewa Wypijewskiego”. W kolejnym odcinku podcastu „Etnonarracje” gościmy na tej ekspozycji i z kuratorką Bożeną Olszewską rozmawiamy o art brut, meandrach prowadzących bydgoskiego artystę do sztuki oraz efektach jego twórczej pasji i nieograniczonej wyobraźni. Kuratorka opowiada o wielkoformatowych pracach, których kluczowe tematy to ludzkie emocje oraz instynkty a podstawowe środki wyrazu stanowią linia i kolor. Odbiorcy usłyszą o niezwykłej pracowni oraz specyfice i rytmie pracy artysty, którego motto brzmi: „Dzień bez malowania, to dzień stracony” a także o tworzeniu samej wystawy. Rozmowę prowadzi Olga Kwiatkowska.
- Gatunek: Podcast
- Data nagrania: 2021
- Nagrał: Kamil Mataczyński
Etnonarracje – „Arsenał wspomnień” z Ewą Bajraszewską
W kolejnym odcinku podcastu z cyklu „Etnonarracje” Marta Domachowska (z Działu Edukacji MET) i Teresa Okoniewska (prezes Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Etnograficznego w Toruniu) spotykają się z Ewą Bajraszewską, byłą wieloletnią pracowniczką Muzeum oraz przewodniczką po Toruniu. Audycja jest jednocześnie kontynuacją cyklu „Arsenał wspomnień”. Pani Ewa opowiada o pracy w dawnym Dziale Naukowo-Oświatowym i bibliotece Muzeum. Opisuje także różne aspekty roli przewodnika po Toruniu. Rozmowa, przeprowadzona w saloniku prof. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej, została wzbogacona o fragmenty nagrań z oprowadzania Ewy Bajraszewskiej po toruńskim Zespole Staromiejskim. W zwiedzaniu Torunia udział wzięli pracownicy Muzeum i członkowie Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Etnograficznego im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu.
- Gatunek: Podcast
- Data nagrania: 2021
- Nagrał: Kamil Mataczyński
Etnonarracje – Pijacy i cwaniacy
Sierpień w tradycji Kościoła katolickiego w Polsce jest miesiącem trzeźwości. W najnowszym odcinku „Etnonarracji” opowiadamy o piciu alkoholu na wsi w drugiej połowie XIX wieku. Przywołujemy dane statystyczne, utwory literackie, a nawet wątki kryminalne i sensacyjne doniesienia prasowe. Marta Domachowska z Działu Edukacji spotyka się z Hanną Łopatyńską, kierowniczką działu Folkloru i Kultury Społecznej. Przedmiotem ich rozmowy są przypadki pijaństwa i przestępczości wśród chłopów w XIX w. opisywane przez czasopismo „Pielgrzym” wydawane w Pelplinie od 1869 roku. Doniesienia prasowe na te tematy, z uwagi na charakter pisma miały pełnić rolę umoralniających przestróg. Z punktu widzenia antropologii kultury obraz tej sytuacji jest tym ciekawszy, że kreowali go korespondenci pisma, mieszkańcy wsi i małych miasteczek m.in. Kociewia, Kaszub i ziemi chełmińskiej. Nadsyłali oni nie tylko opisy lokalnych zdarzeń, których byli świadkami, ale także własne ich interpretacje i przemyślenia, np. typologię pijaków. Na łamy „Pielgrzyma” trafiały zwłaszcza te sprawy, które budziły zdumienie, m.in. w związku z ilością alkoholu, jaką był w stanie wypić klient karczmy w ramach zakładu, czy ze sprytem złodziei kradnących np. suszącą się na linkach pościel ucztującego w izbie obok właściciela lub wyprowadzających z gospodarstwa krowę – dla niepoznaki – obutą w trzewiki. Hanna Łopatyńska przedstawia także statystyki dotyczące spożycia alkoholu na przestrzeni minionych wieków oraz opowiada o próbach przeciwdziałania XIX-wiecznej pladze pijaństwa, takich jak zakładanie Bractw Trzeźwości, Misje święte i zbiorowe przyrzeczenia w parafiach czy przepisy na kuracje mające leczyć z alkoholizmu. Wspomina też o wpływie, jaki na omawiane problemy miała zawarta w objawieniach Maryjnych w Gietrzwałdzie w 1877 r., obietnica: „pijacy będą ukarani”.
- Gatunek: Podcast
- Data nagrania: 2021
- Nagrał: Kamil Mataczyński
Etnonarracje – Kolekcja ceramiki MET
Zapraszamy na kolejny odcinek „Etnonarracji”. Wystawa czasowa „Ceramika Jana Limonta” stała się okazją do tego, aby opowiedzieć więcej i szerzej o muzealnej kolekcji ceramiki. Dlaczego w muzeach etnograficznych gromadzi się ceramikę? Jakie były początki naszej kolekcji? Czy pokazuje ona jak wyglądały naczynia bogatej Kujawianki czy raczej jaką ceramikę wyrabiano w różnych ośrodkach garncarskich? Na te i inne pytania odpowiada etnografka Grażyna Szelągowska w rozmowie z etnolożką Olgą Kwiatkowską. W tym odcinku „Etnonarracji” rozmówczynie zabiorą też na krótki spacer po magazynach, w których przechowywanych jest ponad 6000 obiektów ceramicznych. Z rozmowy można się dowiedzieć, co dokładnie kryje się pod terminem ceramika oraz dlaczego w muzeach etnograficznych gromadzi się wyroby garncarzy, ale także produkty fabryczne, takie jak kamionka, fajans i porcelana. Rozmówczynie omawiają początki kolekcji ceramiki naszego Muzeum, zmiany w koncepcji jej tworzenia, a także różne „ścieżki” pozyskiwania obiektów do zbiorów. Grażyna Szelągowska opowiada o tym do czego służyły naczynia, stanowiące główną część ceramicznej kolekcji, w jaki sposób użytkownicy je nabywali, jak o nie dbali i w jaki sposób przedłużali ich życie. Podczas spaceru rozmówczyń po magazynie, słuchacze mogą poczuć „ducha” tego miejsca, dowiadując się w jakich warunkach ceramika musi być przechowywana w Muzeum oraz jakie informacje znajdują się na karcie naukowej obiektów.
- Gatunek: Podcast
- Data nagrania: 2021
- Nagrał: Kamil Mataczyński
Maraton podcastów w Noc Muzeów | Etnonarracje – wydanie specjalne
- Koncepcja: Zespół pracowników Muzeum Etnograficznego w Toruniu
- Nagrania i montaż dźwięku: K. Mataczyński
- Filmy: B. Oleszek
- Fotografie: A. Zakrzewski
- Lektorka: M. Kujawa (gościnnie)
- Maraton podcastów jest specjalnym wydaniem cyklu “Etnonarracje”
- Od oniryczności w sztuce do senników ludowych
- Dwie rozmowy. Pierwsza o onirycznych wątkach w sztuce, druga o wpływie snów na życie i potrzebie ich interpretacji, a pomiędzy nimi opowieść o sennikach ludowych. Będzie można usłyszeć również fragmenty zapisów snów pewnej pielęgniarki.
- Goście: Aleksandra Jarysz, Piotr Dąbrowski, Justyna Słomska-Nowak, Hanna Łopatyńska
- Prowadzenie: Olga Kwiatkowska
- Miejsca spania oraz przygotowania do snu na wsi
- Dwa nocne spacery. Pierwszy to przechadzka po toruńskim Parku Etnograficznym śladami miejsc do spania. Sprawdzimy jak wyglądały proste chłopskie wyrka, rozsuwane łóżka bogatych gospodarzy i miejsca w których spali parobcy. Druga część to wyprawa do Olenderskiego Parku Etnograficznego w Wielkiej Nieszawce. Zajrzymy do sypialni osadników olenderskich żeby dowiedzieć się jak przebiegały przygotowania do snu menonitów oraz ewangelików.
- Goście: Jarosław Pawlikowski, Kinga Turska-Skowronek
- Prowadzenie: Joanna Sójka
- Między bezsennością a zasypianiem „na amen”
- Trzy rozmowy-opowieści. Pierwsza dotyczy tego, jakie metody walki z brakiem snu podpowiadały XVIII i XIX-wieczne poradniki. Druga wyjawia dawne wiejskie sposoby radzenia sobie z bezsennością i sprowadzania snu na dzieci. Ostatnia jest opisem tradycyjnych przygotowań do snu wiecznego. Nie zabraknie archiwalnych nagrań i odwołań do źródeł etnograficznych.
- Goście: Grażyna Szelągowska, Agnieszka Kostrzewa
- Prowadzenie: Marta Domachowska
- Nocna dźwiękowa przechadzka
- Dwa nagrania terenowe. Ilustrują wieczorną audiosferę dwóch różnych miejsc – dzielnicy miasta oraz lasu. Posłuchamy tego, czego nie słychać na pierwszy „rzut ucha”.
- Nagrał: Kamil Mataczyński
- Abstrakt – Sen i nocne marzenia
- Abstrakt – Przygotowania do snu
- Abstrakt – Oniryzm w sztuce
- Abstrakt – Miejsca do spania
- Abstrakt – Metody sprowadzania snu i przeciwdziałanie bezsenności u dzieci
- Abstrakt – Do wiecznego spania śmierć duszę wygania
- Abstrakt – Co na jawie to we śnie
- Absrtakt – Niespanie czyli bezsenność, jak temu zaradzić. Sposoby i środki z dawnych lat
- Gatunek: Podcast
- Data nagrania: 2021
- Nagrał: Kamil Mataczyński
Etnonarracje – Wiosenne porządki
W kolejnym odcinku „Etnonarracji” rozmawiamy o sprzątaniu. Porządki to coś, z czym mierzymy się na co dzień. Ale jak one wyglądały w XIX i na początku XX wieku? Aby odpowiedzieć na to pytanie, zaglądamy do wiejskiej izby oraz do dworskiego salonu. Opowiadamy, jakich akcesoriów używały do sprzątania swoich chat gospodynie, a jakich służące pracujące w ziemiańskich siedzibach. Zdradzamy również kilka intrygujących przepisów na różne domowe specyfiki, których można użyć podczas wiosennych porządków. W rozmowie Kamila Mataczyńskiego z Joanną Sójką wyjaśniamy, jak wyglądały kwestie związane ze sprzątaniem w wiejskich chatach i we dworach od połowy XIX wieku do l. 20-30 XX wieku. Te dwa środowiska zestawiamy ze sobą na zasadzie kontrastu. We wstępie poruszamy problem braku higieny na wsi oraz aspekty związane z dworską służbą zajmującą się sprzątaniem. W kolejnych częściach rozmowy omawiamy zagadnienia pozyskiwania i wykorzystywania wody, czyszczenia podłóg i dywanów, mycia naczyń oraz prania i prasowania. Przedstawiamy przykłady akcesoriów, narzędzi, a także środków i specyfików wykorzystywanych podczas tych czynności. Dialog ubogacają sonda na temat sprzątania przeprowadzona wśród pracowników Muzeum oraz czytane przez lektorkę Magdalenę Kujawę fragmenty z poradników gospodarstwa domowego z XIX wieku oraz z książki napisanej przez lekarza wizytującego wiejskie chaty w l. 20 XX wieku.
W podcaście wykorzystane zostały cytaty z: L. Ćwierczakiewiczowa „Poradnik porządku i różnych wiadomości potrzebnych” (1898 r.), K. Nakawska „Dwór wiejski. Dzieło poświęcone gospodyniom polskim przydatne i osobom w mieście mieszkającym” (1843 r.), M. Kacprzak, „Zdrowie w chacie wiejskiej” (1929 r.), „Organizacja Gospodarstwa Domowego” (nr 3, marzec 1928 r.).
- Gatunek: Podcast
- Data nagrania: 2021
- Nagrał: Kamil Mataczyński
Etnonarracje – Kobieta w podróży
Z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet zapraszamy na podcast „Kobieta w podróży”. To czwarta odsłona cyklu „Etnonarracje”, w którym antropologicznie komentujemy dawne i współczesne zjawiska społeczno-kulturowe. Bohaterkami rozmowy Kamila Mataczyńskiego z Joanną Sójką będą cztery niezwykłe kobiety, które wbrew społecznym normom XIX i początku XX w. udały się w daleką podróż. 8 marca opowiemy o tym, jak potoczyły się losy Alexandrine Tinnè, Elizabeth Niny Mazzuchelli, Marii Czaplickiej oraz Michaliny Isaakowej.
W nagraniu wykorzystano fragmenty książki Michaliny Isaakowej „Polka w puszczach Parany” (Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/242176/edition/202183 ) oraz Marii Czaplickiej „Mój rok na Syberii” (Muzeum Etnograficzne w Toruniu, https://etnomuzeum.pl/produkt/moj-rok-na-syberii/ ). Czytają: Magdalena Kujawa i Katarzyna Sójka.
- Gatunek: Podcast
- Data nagrania: 2021
- Nagrał: Kamil Mataczyński
