Polesie w fotografii  z lat 20. i 30. XX wieku. Kontrasty, głębie, powiększenia to próba przedstawienia kulturowego krajobrazu regionu na podstawie wybranych prac polskich fotografów działających w okresie dwudziestolecia międzywojennego. To dzięki tej, szczęśliwie zachowanej ikonografii, mamy możliwość szerokiego spojrzenia na krainę, która stanowiła bardzo osobliwą dzielnicę kresów II Rzeczypospolitej.

Wyjątkowość Polesia wypływała przede wszystkim z warunków fizjograficznych, charakteryzujących się obfitością wód, bagien i lasów, oraz niewielką powierzchnią gruntów nadających się pod uprawę. Gospodarka rolna stała tu na bardzo niskim poziomie, a miejscowa ludność w dużej części zajmowała się rybołówstwem, łowiectwem, zbieractwem i pszczelarstwem. Peryferyczne położenie i bliskość granicy z Rosją decydowała o izolacji kulturowej regionu. Wszystko to wpływało na kulturowy obraz Polesia, jego archaizm, zacofanie i biedę. Specyfiką bagiennego kraju był także jego niewielki stopień urbanizacji, słabo rozwinięta sieć drogowa i kolejowa, oraz komunikacja oparta o naturalną sieć rzeczną.

Osobliwość Polesia to także struktura narodowościowa i wyznaniowa. Ponad 60% ludności stanowili tu Poleszucy, tzw. „tutejsi”, nie identyfikujący się z mieszkającymi obok Białorusinami i Ukraińcami wyznania prawosławnego, ani z polską ludnością katolicką. W nielicznych i niewielkich na ogół miastach przeważali Żydzi i Polacy. Na podziały narodowościowe nakładała się struktura społeczno-majątkowa. Poleszucy, Białorusini i Ukraińcy to przeważnie ubodzy chłopi, gdy Polacy reprezentowali warstwę urzędniczą, inteligencję i arystokrację. Żydzi zajmowali się handlem, rzemiosłem i pośrednictwem. Ten pełen barw i kontrastów region wzbudzał ogromne zainteresowanie naukowców, artystów, turystów i fotografów.

Wystawa w Muzeum Etnograficznym w Toruniu to panoramiczne ujęcie regionu w czterech podstawowych odsłonach: Krajobraz, Wieś, Miasto i Dwór. Układ taki umożliwia prezentację przyrody i kultury ludowej Polesia, a także kultury miejskiej i arystokratycznej, jakie współwystępowały tu do II wojny światowej. Zestawienie takie pozwala zwrócić uwagę na wyjątkowo ostre kontrasty regionu: kulturowe, majątkowe i cywilizacyjne.

Wśród autorów prezentowanych prac są wybitni i znani jeszcze w okresie  międzywojennym fotograficy: Jan Bułhak, Stanisław Bochnig, Zofia Chomętowska, Adam Skoczycki, Stefan Plater-Zyberk, Henryk Poddębski i Włodzimierz Puchalski. Pokazujemy również zdjęcia prowadzących tu badania etnografów: Kazimierza Moszyńskiego, Józefa Obrębskiego, Stanisława Dworakowskiego i Dymitra Gieorgijewskiego. Dokumentację regionu zawdzięczamy także mieszkającym na Polesiu fotografom. Wśród nich znalazł się Józef Szymańczyk i nieznany z imienia S. Hochman.

Ostatnia część ekspozycji to osobny suplement z prezentacją prac Bogdana Przystupy, jednego ze współczesnych miłośników Polesia. Wypełniony kolorowymi kadrami obraz uświadamia nam jak bardzo na przestrzeni kilkudziesięciu lat zmieniła się fotografia i samo Polesie. Zdjęcia Przystupy są równocześnie dowodem, że mimo upływu lat, nie przeminął ani urok Polesia, ani fascynacja tą wciąż dziką krainą wód, bagien i lasów.

Kurator: Artur Trapszyc
Współpraca: Dorota Kunicka
Oprawa graficzna: Katarzyna Tużylak
Czas otwarcia: 21.06.2019-31.10.2019
Wernisaż: piątek 21 czerwca 2019, godz. 17.00