Muzealne sztambuchy
29.07.2010
Do zbiorów muzeum zakupiono niedawno kilka pamiętników z lat 1914-1942. Tego typu przedmioty od bardzo dawna były popularne wśród tych, którzy chcieli zatrzymać w swej pamięci na dłużej ślady dawnych przyjaciół, uczuć, spotkań, wydarzeń. Już w średniowieczu do tzw. ksiąg rodowych wpisywali się domowi goście. Od XVI wieku w Album amicorum, czyli Albumach przyjaciół zamieszczono myśli filozofów, cytaty z poezji starożytnej. Na przełomie XVIII i XIX wieku szlachcianki i mieszczanki zaczęły prowadzić albumy zwanesztambuchami lub imionnikami. Popularne stały się wówczas krótkie wiersze przeznaczone do wpisania w pamiętnik. Ich autorami bywali często wielcy poeci: Juliusz Słowacki, Adam Mickiewicz, Aleksander Puszkin. Słynne były imionniki Maryli Wereszczakówny (ukochanej Adama Mickiewicza) i Salomei Bécu (matki Juliusza Słowackiego) z odręcznymi wpisami wielu sławnych osób. Pod koniec XIX wieku niemalże każda pensjonarka była właścicielką albumiku, w którym oprócz wierszyków i „złotych myśli” znaleźć można było rysunki, wklejone zasuszone kwiatki, a nawet pasma włosów.
Tematami pamiętnikowych wpisów były najczęściej miłość i przyjaźń. Często mówiono w nich o Bogu i ojczyźnie oraz zachęcano do uczciwości i pracowitości. Z czasem obok wierszy i sentencji „na serio” zaczęły pojawiać się w pamiętnikach wierszyki żartobliwe, niektóre wpisywane np. „do góry nogami”. Liczne z nich przetrwały kilkadziesiąt lat i znaleźć je można także we współczesnych pamiątkowych albumikach. Publikuje się również antologie wierszy pamiętnikowych, zaliczanych przez folklorystów do zjawisk z pogranicza folkloru i kultury popularnej.
Reprodukcje Kuba Kopczyński
Muzeum Etnograficzne w Social Mediach