Bohaterowie 11 listopada. Święto Niepodległości w zbiorach kolekcji sztuki Muzeum Etnograficznego w Toruniu

Z okazji 102. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości w cyklu „Sztuka z kalendarza” prezentujemy prace artystów nieprofesjonalnych, którzy z grona architektów naszej niepodległości najchętniej przedstawiali Marszałka Józefa Piłsudskiego, Wincentego Witosa i bohatera zbiorowego – ułanów.

W dziełach twórców nieprofesjonalnych można zauważyć przywiązanie do kultu postaci. Historyczna wizja jest podporządkowana bohaterom i czynom, które zasłużyły na upamiętnienie. Rzeźby, malarstwo, które przedstawiają bohaterów narodowych przyjmują formę posągową – zastygają w utrwalonych pozach, w taki sposób, w jaki mamy o nich pamiętać i ich wspominać. Obiekty tego typu mają w sobie coś z teatralizacji tematu, gdzie występują tylko najwspanialsi aktorzy w swoich życiowych rolach.

Sztuka nieprofesjonalna, która ukazuje tematykę historyczną, odwołuje się z reguły do mitów narodowych i jest – w przeciwieństwie do współczesnej sztuki krytycznej – dogmatyczna. Obraz wydarzeń historycznych tworzony przez artystów, których prace znajdują się w naszej muzealnej kolekcji, odwołuje się do przekazu formułowanego przez religię, tradycję i politykę.

Temat odzyskania niepodległości w okresie formowania się państwa polskiego w sztuce występował w znikomym stopniu. Bohaterowie tych lat zdecydowanie częściej goszczą na pomnikach a ich nazwiskami honorowane są ulice, instytucje. Tym bardziej za pozytyw należy uznać fakt popularności wizerunków architektów wolnej Polski w sztuce nieprofesjonalnej. Te wydarzenia okazały się niezwykle twórczym bodźcem i współgrały z zaangażowaniem patriotycznym naszych artystów.

„Wymarsz I Kadrowej z Krakowa – sierpień 1914”, Władysław Walczak-Baniecki, 1981, Zakopane, woj. małopolskie, olej, szkło