Wykręcać czy wycinać – oto jest pytanie?
22.10.2013
W przeszłości zbieranie i spożywanie grzybów było domeną ludności wiejskiej. Możni znali głównie prawdziwe grzyby, rydze, smardże, co znajduje odzwierciedlenie w nazewnictwie Herrenpilz – pański grzyb w języku niemieckim, czy па́нский гриб w rosyjskim, w odniesieniu do prawdziwka. Mleczaj rydz z kolei był nazywany pańskim rydzem, zaś smardz bedłką pańską. Kmiotek jadał bedłki rozliczne jako to: syrojeszki, chrząstki, świniarki, pieprzniki i wiele innych. Dla bogatych grzyby były smakołykiem, dla ubogich bardzo ważnym składnikiem pożywienia. Starano się więc zapewnić sobie powodzenie w ich zbiorze. Powszechnie uważano, że skuteczność w zbieraniu grzybów nie zależy wyłącznie od wiedzy i znajomości lasu. Odwoływano się także do zachowań magicznych, rytualnych, zwłaszcza, że idąc na grzyby wkraczano przecież z dobrze znanej przestrzeni wsi w przestrzeń nieoswojoną – las. Należało zakładać także, że korzystanie z dóbr lasu nakłada na człowieka obowiązek poprawnego ułożenia relacji między nim a człowiekiem. Krótko mówiąc obowiązywały pewne kanony zachowań. Nie wolno było hałasować, bo się grzyby wystraszą; łamać gałęzi; kopać grzybów, zwłaszcza trujących, bo się obrażą i zatrują jadem inne; pozostawiać po sobie czegokolwiek w lesie. Sam zbiór także obwarowany był pewnymi zasadami. Grzyb należał do pierwszej osoby, która na niego spojrzała i trzeba go było zebrać, bo nie zabrany zmarnieje, albo mu się trzon rozdwoi. Należało więc znaleziony okaz wykręcić lub ściąć, nie wyrywać, bo następny już nie urośnie. Od zawsze funkcjonowały na ten temat dwie sprzeczne ze sobą opinie. Zwolennicy obu pojmowali swoje zachowanie jako zakaz wyrywania, bo ziół się przecież też nie wyrywa z korzeniami. Ścinanie zaś za pomocą ostrego żelaznego narzędzia chroniło przed konsekwencjami tej czynności. Tak czy inaczej wynikało to z obawy, że zabranie grzyba z lasu niesie ze sobą zagrożenie a więc starano się je zminimalizować, zapewniając przyrodzie możliwość odtworzenia ubytku.
Muzeum Etnograficzne w Social Mediach