Przejdź do treści głównej serwisu
Muzeum
Wersja kontrastowa
A A A
BIP

Muzeum Etnograficzne w Social Mediach

  • Start
  • Aktualności
  • O muzeum
  • Dla zwiedzających
  • Wystawy
  • Parki etnograficzne
  • Edukacja
  • Wydarzenia
  • Galeria
  • Wydawnictwa
  • Kontakt

Nabytki do zbiorów Muzeum Etnograficznego w Toruniu z Kolekcji Bolesława i Liny Nawrockich – 2016 rok Powrót

Wystawa wirtualna

Kolekcja sztuki ludowej i nieprofesjonalnej Bolesława i Liny Nawrockich, to jeden z największych prywatnych zbiorów tego rodzaju, nie tylko w skali kraju. Twórcą jej był Bolesław Nawrocki (1924-2008) z Warszawy, prawnik, muzyk, muzykolog, mecenas sztuki. Jego działania kolekcjonerskie wspierała żona Lina Carminati-Nawrocka.

Kolekcja powstawała od poł. lat 60. XX w. Obejmuje prace z zakresu rzeźby i malarstwa najwybitniejszych polskich twórców.

Artyści, których prace kolekcjonował Nawrocki, wywodzili się zarówno ze środowisk wiejskich, jak i miejskich, często skrajnych pod względem społecznym i kulturowym. Zainteresowanie wzbudzali spontanicznością i szczerością sztuki, która tworzyli. Była ona dla nich formą azylu, kompensowała ich codzienne troski, ułomności psychiczne czy fizyczne, często odrzucenie społeczne, nadawała sens ich życiu. Każdy z nich stworzył, własny, niepowtarzalny i rozpoznawalny styl wypowiedzi artystycznej.

W ramach przyznanych środków z Programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w latach 2006, 2008, 2010 Muzeum pozyskało z kolekcji 567 prac z zakresu rzeźby i malarstwa 32 artystów. Dzięki ostatniemu, prezentowanemu zakupowi włączono do zbiorów 217 prac 23 twórców – 121 rzeźb 17 rzeźbiarzy oraz 96 obrazów 7 artystów.

 

Wybrane prace z zakresu rzeźby i malarstwa

 

I Rzeźba

I.1

Do najstarszej generacji artystów wywodzących się ze środowiska wiejskiego, kontynuatorów tradycji dawnej rzeźby ludowej, należą: Jędrzej Wawro, Leon Kudła, Jan Lamęcki, Józef Janos, Andrzej Siek, Józef Grucela, Wincenty Krajewski. Rzeźbieniem zajmowali się już w okresie międzywojennym podejmując głównie tematykę religijną.

1. Jędrzej Wawro (1864-1937), Gorzeń Dolny, woj. małopolskie

Kapliczka, ok. 1930, nr inw. 63822 – N

2. Leon Kudła (1879-1964), Świerze Górne, woj. mazowieckie

Chrystus Zmartwychwstały, ok. 1946, nr inw. 63823-N

3. Jan Lamęcki (1885-1971), Dądrowa Zielona, woj. śląskie

chrystus-na-krzyzu-z-aniolami-1971-nr-inw-63827-n

Chrystus na krzyżu z aniolami, 1971, nr inw. 63827 – N

swieta-rodzina-1961-nr-inw-63828-n

Święta Rodzina, 1961, nr inw.63828 – N

4. Józef Janos (1895-1985), Dębno, woj. małopolskie

chrystus-wiszacy-na-krzyzu-1967-nr-inw-63829-n

Chrystus wiszacy na krzyżu, 1967, nr inw. 63829- N

Matka Boska Bolesna, 1968, nr inw. 63830 - N

Matka Boska Bolesna, 1968, nr inw. 63830 – N

5. Andrzej Siek (188701975), Lipiny Dolne, woj. lubelskie 

Jezus karmiący ptaszki, 1972, nr inw.63835 - N

Jezus karmiący ptaszki, 1972, nr inw.63835 – N

Wieszanie Judasza, nr inw.63836 - N

Wieszanie Judasza, nr inw.63836 – N

6. Józef Grucela (1898-1982), Piwniczna, woj. małpolskie

Ucieczka do Egiptu, brak daty, nr inw.63841 - N

Ucieczka do Egiptu, brak daty, nr inw.63841 – N

Szopka, 1973, nr inw. 63838 - N

Szopka, 1973, nr inw. 63838 – N

Pieta z dwoma aniołami, 1971, nr inw. 63843 - N

Pieta z dwoma aniołami, 1971, nr inw. 63843 – N

Anioł, 1971, nr inw. 63840 -N

Anioł, 1971, nr inw. 63840 -N

7. Wincenty Krajewski (1896-1978), Zawidz Kościelny, woj. mazowieckie

Chrystys na krzyżu, 1970, nr inw. 63846 - N

Chrystys na krzyżu, 1970, nr inw. 63846 – N

Kapliczka z Matką Boską Skępską, 1959, nr inw. 63845 - N

Kapliczka z Matką Boską Skępską, 1959, nr inw. 63845 – N

I.2 i I. 3.

Rzeźbiarze, którzy rozpoczynali działalność artystyczną po II wojnie światowej, wielu z nich w podeszłym wieku, po przejściu na rentę czy emeryturę. Odbiorcą ich prac stało się przede wszystkim środowisko miejskie.

I.2.

Stanisław Mika i Józef Sobota podejmowali w swoich rzeźbach głównie tematykę sakralną. Wywodzili się ze środowiska wiejskiego i mentalnie byli z nim związani, tworzyli jednak sztukę odrębną, indywidualną wykraczająca poza kanony w nim funkcjonujące, nie znajdując początkowo akceptacji najbliższego otoczenia.

1. Stanisław Mika (1901-1987), Paszyn, woj. małopolskie

frasobliwy-iii-1976-nr-inw-63859-n

Frasobliwy III, 1976, nr inw. 63859 -N

pieta-1978-nr-inw-63857-n

Pieta, 1978, nr inw.63857 -N

sw-rodzina-1975-nr-inw-63862-n

Św. Rodzina, 1975, nr. inw. 63862 -N

2. Józef Sobota (1984-1979), Regut, woj. mazowieckie

Kapliczka,1978,  nr inw. 63870 - N

Kapliczka,1978, nr inw. 63870 – N

Frasobliwy, 1978, nr inw.63867 - N

Frasobliwy, 1978, nr inw.63867 – N

 

I.3.

Artyści, którzy po II wojnie światowej, w nowych warunkach społeczno-politycznych równolegle z tematyką religijną w swej twórczości podejmowali tematy świeckie – obyczajowe i społeczne. Są to: Antoni Baran, Ignacy Kamiński, Franciszek Lenart, Stanisław Majewski, Mieczysław Piwko, Andrzej Radzik, Józef Słonina, Tadeusz Żak.

1. Antonia Baran (1903-2013), Opoczno, woj.łódzkie

Chrystus Frasobliwy, 1985, nr inw. 63872 - N

Chrystus Frasobliwy, 1985, nr inw. 63872 – N

2. Ignacy Kamiński (1883-1974), Oraczew, woj. łódzkie

Żołnierz, 1970, nr inw. 63890 - N

Żołnierz, 1970, nr inw. 63890 – N

Św. Nepomucen, 1973, nr inw. 63877 - N

Św. Nepomucen, 1973, nr inw. 63877 – N

Diabeł, 1965, nr inw.63917 - N

Diabeł, 1965, nr inw.63917 – N

Diabeł, 1965, nr inw.63917 - N

Diabeł, 1965, nr inw.63917 – N

Diabeł ciągnący pijaka, 1970- 1972, nr, inw. 63894 -N

Diabeł ciągnący pijaka, 1970- 1972, nr, inw. 63894 -N

3. Franciszek Lenart (1919-1997), Gwoźnica Dolna, woj. podkarpackie

Żłobek, brak daty, nr inw.63919 - N

Żłobek, brak daty, nr inw.63919 – N

4. Stanisław Majewski (1922-1986), Sternalice, woj. opolskie

Tancerka, 1976, nr inw.63924 - N

Tancerka, 1976, nr inw.63924 – N

Matka Boska z Dzieciątkiem, 1979, nr inw. 63921 - N

Matka Boska z Dzieciątkiem, 1979, nr inw. 63921 – N

Los człowieka, 1976, nr inw. 63920 - N

Los człowieka, 1976, nr inw. 63920 – N

5. Mieczysław Piwko (1924-1993), Paszyn, woj. małopolskie

Kapliczka z Frasobliwym, 1973, nr inw. 63931 - N

Kapliczka z Frasobliwym, 1973, nr inw. 63931 – N

Szopka kolędnicza, 1973, nr. inw.63929 - N

Szopka kolędnicza, 1973, nr. inw.63929 – N

6. Andrzej Radzik (1920-1980), Grybów, woj. małopolskie

Polska w kaniedanach w niewoli- rozbiory Polski, 1975-1978, nr inw. 63936 -N

Polska w kaniedanach w niewoli- rozbiory Polski, 1975-1978, nr inw. 63936 -N

Mężczyzna przy żarnach, 1975-1978, nr inw.63935 - N

Mężczyzna przy żarnach, 1975-1978, nr inw.63935 – N

7. Józef Słonina (1925-1978), Bogdanówka, woj. małopolskie

Chrystus Frasobliwy, brak daty, nr inw. 63938 - N

Chrystus Frasobliwy, brak daty, nr inw. 63938 – N

8. Tadeusz Żak (1925-1998), Kielce, woj. świętokrzyskie

Rozmnażanie chleba, lata 80. XX w., nr inw. 63942 - N

Rozmnażanie chleba, lata 80. XX w., nr inw. 63942 – N

Wiązanie snopków siana, lata 80. XX w. nr inw.63940 - N

Wiązanie snopków siana, lata 80. XX w. nr inw.63940 – N

 

II Malarstwo nieprofesjonalne

Autorami cennych obrazów włączonych do zbiorów są sztandarowi przedstawiciele malarstwa nieprofesjonalnego: Nikifor Krynicki, Katarzyna Gawłowa, Marianna Wiśnios, Tadeusz Żak, Maria Wnęk, Ryszard Kosek. Ciekawe są również rysunki Wojciecha Oleksego – szkice do wcześniej pozyskanych rzeźb artysty.

Nikifor Krynicki jest zliczany do grona najwybitniejszych na świecie malarzy prymitywistów.

1. Nikifor Krynicki (1895-1968), Krynica, woj. małopolskie

bez tytułu, ok. 1950, nr inw. 63945 - N

bez tytułu, ok. 1950, nr inw. 63945 – N

bez tytułu, ok. 1950, akwarela, nr inw.63943 - N

bez tytułu, ok. 1950, akwarela, nr inw.63943 – N

bez tytułu, ok. 1950, akwarela, nr inw. 63944 - N

bez tytułu, ok. 1950, akwarela, nr inw. 63944 – N

 

Katarzyna Gawłowa, Marianna Wiśnios i Tadeusz Żak wywodzili się ze środowiska wiejskiego pod wpływem, którego kształtował się ich światopogląd i upodobania estetyczne. Znalazło to odzwierciedlenie w podejmowanej przez nich tematyce zarówno religijnej, jak też związanej z życiem wsi, jej tradycjami i zwyczajami.

2. Katarzyna Gawłowa (1896- 1981), Zielonki, woj. małopolskie

Procesja, 1979, tempera, płyta pilśniowa, nr inw. 63960 - N

Procesja, 1979, tempera, płyta pilśniowa, nr inw. 63960 – N

Wesele krakowskie, 1979- 1980, tempera, płyta pilśniowa, inw. nr 63957 - N

Wesele krakowskie, 1979- 1980, tempera, płyta pilśniowa, inw. nr 63957 – N

Wniebowzięcie N.M. Panny, 1978, tempera, płyta pilśniowa, nr inw. 63954 - N

Wniebowzięcie N.M. Panny, 1978, tempera, płyta pilśniowa, nr inw. 63954 – N

3. Marianna Wiśnios (1910-1996), Rataje, woj. śwwiętokrzyskie

ukrzyzowanie-ze-sw-franciszkiem-brak-daty-technika-mieszana-papier-63977

Św. Izydor. Tyś Bogu swe modły ofiarował ..., 1980, technika mieszana, papier, nr inw. 63987 - N

Św. Izydor. Tyś Bogu swe modły ofiarował …, 1980, technika mieszana, papier, nr inw. 63987 – N

Św. Franciszek mówi kazanie do ptaków, 1978, technika mieszana, papier, nr. inw. 63983 - N

Św. Franciszek mówi kazanie do ptaków, 1978, technika mieszana, papier, nr. inw. 63983 – N

Robienie palm, 1979, technika mieszana, papier, nr inw. 63996 - N

Robienie palm, 1979, technika mieszana, papier, nr inw. 63996 – N

Matka Boska z Dzieciątkiem, 1986, technika mieszana, papier, nr inw. 63963 - N

Matka Boska z Dzieciątkiem, 1986, technika mieszana, papier, nr inw. 63963 – N

Lejoch - oblewanie wodą, 1979, technika mieszana, papier, nr inw. 63998 - N

Lejoch – oblewanie wodą, 1979, technika mieszana, papier, nr inw. 63998 – N

Legenda Gór Świętokrzyskich, 1981, tehcnika mieszana, papier, nr inw.63989 - N

Legenda Gór Świętokrzyskich, 1981, tehcnika mieszana, papier, nr inw.63989 – N

4. Tadeusz Żak (1925-1998), Kielce, woj, świętokrzyskie

Wesele, 1984,olej, płótno,  nr iwn. 64016 - N

Wesele, 1984,olej, płótno, nr iwn. 64016 – N

Sen Jakuba, brak daty, olej, płótno, nr inw. 64017 - N

Sen Jakuba, brak daty, olej, płótno, nr inw. 64017 – N

Na targ, brak daty, olej, płótno, nr inw. 64013 - N

Na targ, brak daty, olej, płótno, nr inw. 64013 – N

 

Malarstwo Marii Wnęk i Ryszarda Koska wpisuję się w nurt sztuki art brut.

Maria Wnęk zaliczana do jednych z największych osobowości tego nurtu traktowała swoje malarstwo jako rodzaj posłannictwa piętnującego zło otaczającej rzeczywistości. Twórczość artystki znalazła uznanie także zagranicą, jej obrazy znajdują się m.in. w Muzeum Sztuki Art Brut w Lozannie. Malarstwo Ryszarda Koska będące rodzajem terapii dla artysty, odzwierciedla przemiany zachodzące w jego osobowości i jednocześnie jest manifestacją jego stosunku do świata. Pomimo, że jest zaliczane do sztuki art brut, wyrazem artystycznym plasuje się na granicy sztuki profesjonalnej.

5. Marianna Wnęk (1922-2005), Olszanka, woj. małopolskie

Serce Maryi, brak daty, technika mieszana, papier, nr inw. 64020 - N

Serce Maryi, brak daty, technika mieszana, papier, nr inw. 64020 – N

Serce Jazusa, brak daty, technika mieszana, papier,  nr inw. 64021 - N

Serce Jazusa, brak daty, technika mieszana, papier, nr inw. 64021 – N

Pan Nawrocki z Warszawy, 1976, technika mieszana, papier, nr inw. 64018 - N

Pan Nawrocki z Warszawy, 1976, technika mieszana, papier, nr inw. 64018 – N

Matka Boska, brak daty, olej, płyta pilśniowa, nr  inw. 64022 - N

Matka Boska, brak daty, olej, płyta pilśniowa, nr inw. 64022 – N

 

6.  Ryszard Kosek (1957), Płock, woj. mazowieckie

Portret magnata, 1996, technika mieszana, płyta pilśniowa, nr inw. 64027 - N

Portret magnata, 1996, technika mieszana, płyta pilśniowa, nr inw. 64027 – N

Pejzaż, 1994, technika mieszana, płyta pilśniowa, nr inw. 64026 - N

Pejzaż, 1994, technika mieszana, płyta pilśniowa, nr inw. 64026 – N

Młoda dziewczyna z piłką, 1998, technika mieszana, płyta pilśniowa, nr inw.64033 - N

Młoda dziewczyna z piłką, 1998, technika mieszana, płyta pilśniowa, nr inw.64033 – N

Diabeł, brak daty, technika mieszana, płyta wiórowa, nr inw.64035 - N

Diabeł, brak daty, technika mieszana, płyta wiórowa, nr inw.64035 – N

Błazaen, technika mieszana, płyta pilśniowa, nr inw. 64034 - N

Błazaen, technika mieszana, płyta pilśniowa, nr inw. 64034 – N

Bez tytułu, 1996, technika mieszana, płyta pilsniowa, nr inw. 64031 - N

Bez tytułu, 1996, technika mieszana, płyta pilsniowa, nr inw. 64031 – N

Anioł przynosi pijakowi wino pokrzepienia, 1996, technika mieszana, płyta pilśniowa, nr inw. 64030 - N

Anioł przynosi pijakowi wino pokrzepienia, 1996, technika mieszana, płyta pilśniowa, nr inw. 64030 – N

7. Wojciech Oleksy 1903-1985), Paszyn, woj. małopolskie

Serce Maryi, lata 60. XX w., kredki, papier, nr inw. 64037 - N

Serce Maryi, lata 60. XX w., kredki, papier, nr inw. 64037 – N

Jan Chrzciciel, lata 60. XX w. , kredki, papier, nr inw. 64038 - N

Jan Chrzciciel, lata 60. XX w. , kredki, papier, nr inw. 64038 – N

 


 

mkidn_01_cmyk 200px-POL_województwo_kujawsko-pomorskie_COA.svg

Zadanie zrealizowane dzięki środkom otrzymanym w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Kolekcje 2016. Kolekcje muzealne.
oraz dofinansowaniu przez Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Opracowała: Bożena Olszewska

Fotografie: Marian Kosicki

Przygotwanie strony: Jakub Kopczyński

Program Regionalny
Województwo Kujawsko-Pomorskie
Unia Europejska