Wystawa wirtualna
Kolekcja sztuki ludowej i nieprofesjonalnej Bolesława i Liny Nawrockich, to jeden z największych prywatnych zbiorów tego rodzaju, nie tylko w skali kraju. Twórcą jej był Bolesław Nawrocki (1924-2008) z Warszawy, prawnik, muzyk, muzykolog, mecenas sztuki. Jego działania kolekcjonerskie wspierała żona Lina Carminati-Nawrocka.
Kolekcja powstawała od poł. lat 60. XX w. Obejmuje prace z zakresu rzeźby i malarstwa najwybitniejszych polskich twórców.
Artyści, których prace kolekcjonował Nawrocki, wywodzili się zarówno ze środowisk wiejskich, jak i miejskich, często skrajnych pod względem społecznym i kulturowym. Zainteresowanie wzbudzali spontanicznością i szczerością sztuki, która tworzyli. Była ona dla nich formą azylu, kompensowała ich codzienne troski, ułomności psychiczne czy fizyczne, często odrzucenie społeczne, nadawała sens ich życiu. Każdy z nich stworzył, własny, niepowtarzalny i rozpoznawalny styl wypowiedzi artystycznej.
W ramach przyznanych środków z Programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w latach 2006, 2008, 2010 Muzeum pozyskało z kolekcji 567 prac z zakresu rzeźby i malarstwa 32 artystów. Dzięki ostatniemu, prezentowanemu zakupowi włączono do zbiorów 217 prac 23 twórców – 121 rzeźb 17 rzeźbiarzy oraz 96 obrazów 7 artystów.
Wybrane prace z zakresu rzeźby i malarstwa
I Rzeźba
I.1
Do najstarszej generacji artystów wywodzących się ze środowiska wiejskiego, kontynuatorów tradycji dawnej rzeźby ludowej, należą: Jędrzej Wawro, Leon Kudła, Jan Lamęcki, Józef Janos, Andrzej Siek, Józef Grucela, Wincenty Krajewski. Rzeźbieniem zajmowali się już w okresie międzywojennym podejmując głównie tematykę religijną.
1. Jędrzej Wawro (1864-1937), Gorzeń Dolny, woj. małopolskie
2. Leon Kudła (1879-1964), Świerze Górne, woj. mazowieckie
3. Jan Lamęcki (1885-1971), Dądrowa Zielona, woj. śląskie
4. Józef Janos (1895-1985), Dębno, woj. małopolskie
5. Andrzej Siek (188701975), Lipiny Dolne, woj. lubelskie
6. Józef Grucela (1898-1982), Piwniczna, woj. małpolskie
7. Wincenty Krajewski (1896-1978), Zawidz Kościelny, woj. mazowieckie
I.2 i I. 3.
Rzeźbiarze, którzy rozpoczynali działalność artystyczną po II wojnie światowej, wielu z nich w podeszłym wieku, po przejściu na rentę czy emeryturę. Odbiorcą ich prac stało się przede wszystkim środowisko miejskie.
I.2.
Stanisław Mika i Józef Sobota podejmowali w swoich rzeźbach głównie tematykę sakralną. Wywodzili się ze środowiska wiejskiego i mentalnie byli z nim związani, tworzyli jednak sztukę odrębną, indywidualną wykraczająca poza kanony w nim funkcjonujące, nie znajdując początkowo akceptacji najbliższego otoczenia.
1. Stanisław Mika (1901-1987), Paszyn, woj. małopolskie
2. Józef Sobota (1984-1979), Regut, woj. mazowieckie
I.3.
Artyści, którzy po II wojnie światowej, w nowych warunkach społeczno-politycznych równolegle z tematyką religijną w swej twórczości podejmowali tematy świeckie – obyczajowe i społeczne. Są to: Antoni Baran, Ignacy Kamiński, Franciszek Lenart, Stanisław Majewski, Mieczysław Piwko, Andrzej Radzik, Józef Słonina, Tadeusz Żak.
1. Antonia Baran (1903-2013), Opoczno, woj.łódzkie
2. Ignacy Kamiński (1883-1974), Oraczew, woj. łódzkie
3. Franciszek Lenart (1919-1997), Gwoźnica Dolna, woj. podkarpackie
4. Stanisław Majewski (1922-1986), Sternalice, woj. opolskie
5. Mieczysław Piwko (1924-1993), Paszyn, woj. małopolskie
6. Andrzej Radzik (1920-1980), Grybów, woj. małopolskie
7. Józef Słonina (1925-1978), Bogdanówka, woj. małopolskie
8. Tadeusz Żak (1925-1998), Kielce, woj. świętokrzyskie
II Malarstwo nieprofesjonalne
Autorami cennych obrazów włączonych do zbiorów są sztandarowi przedstawiciele malarstwa nieprofesjonalnego: Nikifor Krynicki, Katarzyna Gawłowa, Marianna Wiśnios, Tadeusz Żak, Maria Wnęk, Ryszard Kosek. Ciekawe są również rysunki Wojciecha Oleksego – szkice do wcześniej pozyskanych rzeźb artysty.
Nikifor Krynicki jest zliczany do grona najwybitniejszych na świecie malarzy prymitywistów.
1. Nikifor Krynicki (1895-1968), Krynica, woj. małopolskie
Katarzyna Gawłowa, Marianna Wiśnios i Tadeusz Żak wywodzili się ze środowiska wiejskiego pod wpływem, którego kształtował się ich światopogląd i upodobania estetyczne. Znalazło to odzwierciedlenie w podejmowanej przez nich tematyce zarówno religijnej, jak też związanej z życiem wsi, jej tradycjami i zwyczajami.
2. Katarzyna Gawłowa (1896- 1981), Zielonki, woj. małopolskie
3. Marianna Wiśnios (1910-1996), Rataje, woj. śwwiętokrzyskie
4. Tadeusz Żak (1925-1998), Kielce, woj, świętokrzyskie
Malarstwo Marii Wnęk i Ryszarda Koska wpisuję się w nurt sztuki art brut.
Maria Wnęk zaliczana do jednych z największych osobowości tego nurtu traktowała swoje malarstwo jako rodzaj posłannictwa piętnującego zło otaczającej rzeczywistości. Twórczość artystki znalazła uznanie także zagranicą, jej obrazy znajdują się m.in. w Muzeum Sztuki Art Brut w Lozannie. Malarstwo Ryszarda Koska będące rodzajem terapii dla artysty, odzwierciedla przemiany zachodzące w jego osobowości i jednocześnie jest manifestacją jego stosunku do świata. Pomimo, że jest zaliczane do sztuki art brut, wyrazem artystycznym plasuje się na granicy sztuki profesjonalnej.
5. Marianna Wnęk (1922-2005), Olszanka, woj. małopolskie
6. Ryszard Kosek (1957), Płock, woj. mazowieckie

Anioł przynosi pijakowi wino pokrzepienia, 1996, technika mieszana, płyta pilśniowa, nr inw. 64030 – N
7. Wojciech Oleksy 1903-1985), Paszyn, woj. małopolskie
Zadanie zrealizowane dzięki środkom otrzymanym w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Kolekcje 2016. Kolekcje muzealne.
oraz dofinansowaniu przez Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Opracowała: Bożena Olszewska
Fotografie: Marian Kosicki
Przygotwanie strony: Jakub Kopczyński
Muzeum Etnograficzne w Social Mediach