Wieczor wigilijny, ten szczegolny moment w roku liturgicznym i kalendarzowym, dzisiaj powszechnie kojarzony jest z prezentami, choinką i Mikołajem. Tymczasem dawniej związane z nim były także różnego rodzaju wróżby. Wróżono przede wszystkim po to, aby poznać przyszłość matrymonialną, a także przyszłoroczne plony.

O urodzaju

Wróżby agrarne miały ogromne znaczenie  dla mieszkańców wsi. Dlatego przez dwanaście dni po  Wigilii obserwowano zjawiska atmosferyczne. Zapowiadały one bowiem pogodę w nadchodzącym roku. Gwiaździste niebo w wigilijną noc wróżyło urodzaj, natomiast zamglone „mówiło” o obfitości mleka. Jasna noc zapowiadała udane plony, urodzaj grzybów w lesie oraz obfitość kurzych jaj.

Wróżby spod obrusa

Dobry urodzaj w kulturze dawnej wsi to nie jedyna ważna sprawa. Panny z niecierpliwością czekały na zamążpójście. Odpowiedź na pytanie, jaki  będzie przyszły mąż mogły dać wróżby matrymonialne. Po wigilijnej wieczerzy dziewczęta wychodziły przed dom i nasłuchiwały, z której strony szczeka pies. Był to znak, że właśnie stamtąd przybędzie przyszły mąż. Ten sam cel  miało krzyknięcie: „hop, hop, z której strony mój chłop”. Odpowiadało echo, wskazując kierunek, z którego przybędzie oczekiwany małżonek. 
Także wyciąganie siana spod obrusa na wigilijnym stole mogło ujawnić matrymonialną przyszłość. Jeśli źdźbło było zielone, to zaręczyny miały się odbyć już w najbliższym karnawale. Jeśli pożółkłe i zwiędłe, należało uzbroić się w cierpliwość. Oznaczać to mogło staropanieństwo lub starokawalerstwo, a w najgorszym wypadku nawet rychłą śmierć.

Przyszłość odkryć mogła również obserwacja dymu ze zdmuchniętej w wigilijny wieczór świecy. Przypatrywano się, w którą stronę przemieszcza się dym. Jeśli kierował się w stronę drzwi lub okien wróżyło to największe nieszczęście – niedaleką śmierć. Jeśli zaś snuł się po izbie – przyszłość zapowiadała się pomyślnie.

Jakub Kopczyński