18 maja przypada 100. rocznica urodzin św. Jana Pawła II – z tej okazji w „Sztuce z kalendarza” prezentujemy muzealne obiekty związane z postacią patrona województwa kujawsko-pomorskiego.

„Sztuka z kalendarza” to cykl, w ramach którego na muzealnych profilach na Facebooku i Instagramie publikujemy obiekty z naszych zbiorów, których tematyka nawiązuje do wydarzeń i świąt. Wszystkie prace obejrzeć można również na stronie www.etnomuzeum.pl/sztuka-z-kalendarza. Informacje o wojewódzkich obchodach setnej rocznicy urodzin św. Jana Pawła II dostępne są na stronie www.kujawsko-pomorskie.pl.

 

W przekazach ikonograficznych twórców nieprofesjonalnych Jan Paweł II zajmuje miejsce szczególne. Papież Polak, postać niezwykle ważna dla narodu polskiego inspirowała i inspiruje twórców, pobudza ich wyobraźnię i mobilizuje do twórczej kreacji. W zbiorach sztuki toruńskiego Muzeum Etnograficznego ten zespół tematyczny reprezentowany jest w rzeźbie w drewnie i malarstwie, w tym w obrazach na szkle. Przedstawienia papieża w kolekcji MET to swoiste akty wiary, ukazujące szczere i prostolinijne uwielbienie dla jego postaci.

 

 

Prezentacja dzieł artystów nieprofesjonalnych w rocznicę urodzin Jana Pawła II wydaje się odpowiednim wspomnieniem tego dnia, szczególnie w konfrontacji ze słowami papieskiego „Listu do artystów” z 4 kwietnia 1999 r., odczytanego w Watykanie w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego, adresowanego „do tych, którzy z pasją i poświęceniem poszukują nowych „epifanii” piękna, aby podarować je światu w twórczości artystycznej”. Jan Paweł II nobilituje artystów stwierdzając że w ich twórczości odnaleźć można obraz boskiego dzieła. Według słów Ojca Świętego powołaniem artystów jest poszukiwanie piękna. Ich talent to dar, który trzeba pielęgnować i rozwijać w geście kreacji tak, aby służyć innym.

 

 

Rzeźby to z reguły jednorodne, pozbawione dodatkowej ornamentyki przedstawienia przyjmujące formę posągów czy popiersi Jana Pawła II. Papież przedstawiany jest najczęściej w geście pozdrowienia, błogosławieństwa lub modlitwy, w biało czerwonych szatach. Zarówno kolorystyka stroju, jak i często występujący tytuł „papież Polak” mają na celu podkreślenie silnej więzi głowy Kościoła z polskim narodem. Powstanie tych dzieł wynika z niezwykle szczerych intencji – są hołdem dla papieża, pozbawionym zbędnej egzaltacji i nachalnej heroizacji. Autorami rzeźb przedstawiających postać Jana Pawła II, które znajdują się w zbiorach toruńskiego Muzeum Etnograficznego są m.in. Stanisław Hołda, Jan Krajewski, Szczepan Mucha, Józef Serwik. Jan Paweł II, już na długo przed oficjalną kanonizacją, w świadomości wielu Polaków, wstąpił w poczet błogosławionych i świętych, których postacie inspirowały artystów naiwnych. Nieodłącznym elementem pielgrzymek papieża Jana Pawła II do ojczyzny były wystawy sztuki ludowej, składanie w darze Ojcu Świętemu dzieł artystów tego nurtu oraz ich udział w dekoracji ołtarzy. Podczas pielgrzymki Ojca Świętego w 1999 roku rzeźbiarze ludowi wykonali fragment ołtarza papieskiego na sopockim hipodromie. Udział w tych przedsięwzięciach twórcy traktowali, jako swój patriotyczny obowiązek i wydarzenie nobilitujące.

 

 

 

 

Przedstawienia papieża Polaka w malarstwie łączą osobę świętego z szeroko rozbudowaną symboliką religijną, historyczną oraz wskazują na silny wpływ nauczania papieża na naród, jak i poszczególne jednostki, dla których staje się przyczynkiem indywidualnych twórczych przeżyć i realizacji plastycznych. Urodzony 18 maja 1965 r. malarz nurtu art brut Marek Świetlik zbieżność daty dziennej swoich i papieskich urodzin traktował jako boski znak namaszczenia do twórczości artystycznej i czuł się tym faktem niezwykle wyróżniony.