Olenderski Park Etnograficzny
Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce jest pierwszym w Polsce skansenem poświęconym osadnictwu olenderskiemu, rozwijającemu się od XVI w. Początkowo byli to osadnicy z Niderlandów i Fryzji – członkowie protestanckiej grupy menonitów, którzy w tolerancyjnym Królestwie Polskim mogli swobodnie wyznawać swoją wiarę. Zasiedlali tereny zalewowe i nieużytki od Żuław w górę Wisły do Torunia i dalej aż na Mazowsze. Z biegiem czasu termin olender/olęder zaczął być używany w stosunku do innych osadników – Niemców (luteran), a także Polaków (katolików), którzy cieszyli się przywilejami opartymi na systemie prawnym wprowadzonym pierwotnie dla osadników z Niderlandów.
Głównym celem założenia Parku jest odtworzenie fragmentu krajobrazu kulturowego nadwiślańskiej wsi z przełomu XIX i XX w. Na powierzchni ponad 5 ha, zrekonstruowano olenderską wieś o najbardziej charakterystycznym układzie, tzw. rzędówkę bagienną. Znajdują się tu 3 pełne zagrody składające się z 6 zabytkowych budynków mieszkalnych i gospodarczych. Przeniesione zostały z terenu Doliny Dolnej Wisły i pochodzą z XVIII i XIX w. Obiekty te to najcenniejsze, zachowane do dnia dzisiejszego, przykłady architektury charakterystycznej dla osadników olenderskich. Otaczają je pola uprawne, łąki, ogródki i sady. Droga łącząca poszczególne zagrody obsadzona została drzewami owocowymi, rowy odwadniające wierzbami a poszczególne siedliska wysoką zielenią przyzagrodową.
Tu jesteśmy
Zagroda z Kaniczek
Zagroda z Kaniczek, pochodzi z 1757 r. Data ta zachowana jest wraz inicjałami budowniczego i właściciela nad frontową, podcieniową wystawką, wspartą na czterech słupach. Zagroda ta jest jednym z ostatnich, podcieniowych domów zachowanych na terenie Doliny Dolnej Wisły. Posiada ona część mieszkalną w konstrukcji wieńcowej oraz murowaną część inwentarską. We wnętrzu głównej izby na jednej ze ścian zachowała się tapeta z ażurowym wzorem z 1910 r. Tutaj też odtworzony został kaflowy piec z ozdobną koroną. Do ściany szczytowej budynku dostawiona została altana. W założeniach zagroda, poprzez jej wyposażenie obrazować będzie status majątkowy bogatego chłopa nadwiślańskiego z początku XX w. Wraz z zagrodą z Kaniczek na wspólnym siedlisku znajdują się wolnostojące budynki gospodarcze i dom robotniczy. Stodoła z Wielkiego Wełcza pochodzi z 1841 roku, o czym świadczy data wycięta na wiatrowskazie. Budynek ten posiada konstrukcję szkieletową, odeskowaną z zewnątrz, z dachem krytym słomą. We wnętrzu centralnie znajduje się klepisko, po bokach z sąsiekami. Spichlerz z Wielkiego Zajączkowa zbudowany został na początku XIX w. w konstrukcji szkieletowej, ze ścianami oszalowanymi pionowo deskami i dachem pokrytym dachówką. We wnętrzu, na obu kondygnacjach solidna konstrukcja pozwalała na składowanie znacznych ciężarów. Spichlerz ten jest ostatnim przykładem budynku tego typu w pasie nizin nadwiślańskich. Dom dla robotników rolnych z Mątowskich Pastwisk, zbudowany został w 1827 r., na co wskazuje inskrypcja z datą zachowana w nadprożu drzwiowym głównego wejścia. Ściany wzniesione w konstrukcji wieńcowej, wspierają dach pokryty dachówką. Budynek ten to jedyny zachowany przykład drewnianego domu robotniczego. We wnętrzu znajdują się dwie izby, mała sień i kuchnia.
Zagroda z Niedźwiedzia
Zagroda z Niedźwiedzia, pochodzi z 179? r., o czym świadczy zachowana inskrypcja w głównej izbie. Jest przykładem jednobudynkowej, liniowej, drewnianej zagrody. Jako jedyna w całym pasie nadwiślańskim posiada zachowaną część mieszkalną i inwentarską w konstrukcji wieńcowej oraz szkieletową stodołę pod jednym dachem. Obiekt ten został posadowiony na terpie, tj. sztucznie usypanym wzniesieniu, zabezpieczającym siedlisko przed powodzią. We wnętrzu głównej izby zachował się oryginalny, kaflowy piec zwieńczony ozdobną koroną. Projekt zagrody zakłada odtworzenie jej na okres końca XIX w.
Zagroda z Gutowa
Zagroda z Gutowa, pochodzi najprawdopodobniej z przełomu z przełomu XVIII i XIX wieku. Pod jednym dachem znajduje się część mieszkalna wzniesiona w konstrukcji wieńcowej oraz część inwentarska, murowana z cegły. Cechą charakterystyczna zagrody jest zabudowana wystawka od frontu oraz bogate wyposażenie głównej izby: szafa wnękowa, piec kaflowy z ozdobną koroną oraz portal drzwiowy. Tu też znajdują się malowane deski podsufitowe z napisami przedstawiającymi cytaty z Biblii luterańskiej, różne przysłowia i powiedzenia. W obu izbach zaplanowana jest wystawa poświeconą religii protestanckiej i osadnictwu olenderskiemu w Polsce.
Cmentarz Menonicki
Cmentarz położony jest w północno-zachodniej części Parku Etnograficznego, tuż przy drodze prowadzącej od wsi w kierunku wału przeciwpowodziowego (ul. Mennonitów). W rzucie poziomym nekropolia przyjmuje plan nieregularnego prostokąta zajmując powierzchnię 0,35 ha. Był użytkowany co najmniej od początku XIX wieku do roku 1945 przez okoliczną ludność, ewangelików i menonitów. Po ich wyjeździe (po II wojnie światowej), cmentarz przestał pełnić funkcję nekropolii stopniowo popadając w ruinę. W okresie lipiec-wrzesień 2015 r. Muzeum przeprowadziło na cmentarzu prace porządkowo-konserwatorskie. Usunięto większość dzikich krzewów i drzew oraz zdjęto wierzchnią warstwę ziemi. Dzięki temu odkryto kilka całych i wiele luźnych fragmentów tumb i stelli grobowych, krzyży, tablic i ogrodzeń oraz uchwycono rozplanowanie cmentarza. Odsłonięte nagrobki postawiono i oczyszczono, a ich luźne fragmenty złożono w całość. Wytyczono główne aleje, a obszar cmentarza uporządkowano. Planuje się uzupełnienie zadrzewienia, oraz urządzenie osobnego lapidarium.
Muzeum Etnograficzne w Social Mediach