Kąpielowy Toruń z dawnych czasów
12.08.2015
Podczas upałów mieszkańcy Torunia mogą zazdrościć swoim rodzicom, dziadkom i pradziadkom, którzy mieli więcej możliwości relaksu nad wodą. Pod koniec XIX i na początku XX wieku torunianie kąpali się na lewym brzegu Wisły, naprzeciw Starego Miasta, i odpoczywali na piaszczystych wydmach. Na Kępie Bazarowej zacumowane były 2 lub 3 statki kąpielowe, własność firmy Jakuba Dilla, istniejącej w Toruniu w latach 1887-1920. Statki, zwane „kąpielniami”, składały się z dwóch barek z rzędami kabin – przebieralni. Między nimi umocowany był basen z gęstej siatki lub dziurkowanej blachy – miejsce do bezpiecznej kąpieli.

01. Plaża na Kępie Bazarowej, Toruń, 1911 [za:] K. Ciesielska, T. Zakrzewski, „450 lat toruńskiego Podgórza, 1555-2005”, Toruń 2005
W latach 20. XX wieku działały w Toruniu dwa kąpieliska, zwane miejskimi łazienkami. Na Kępie Bazarowej kąpano się w pobliżu Toruńskiego Klubu Wioślarskiego. Zarządzane przez Juliana Kubackiego łazienki miejskie były w 1927 roku lustrowane przez komisję, w skład której wchodził lekarz powiatowy i kierownik Wydziału Bezpieczeństwa Publicznego toruńskiego magistratu. Kontrola wykazała m.in., że brakuje tablic z napisami: Uprasza się nie zanieczyszczać kabin, pomostu ani wody oraz Wychodzenie w kostiumach kąpielowych poza ogrodzenie plaży i łazienek jest policyjnie surowo wzbronione. Karygodne było to, że właściciel wypożyczał stroje kąpielowe, prześcieradła i ręczniki bez wcześniejszego ich wygotowania i wyprania. Komisja zarzuciła korzystającym z łazienek zbyt wielką swobodę w stroju, niektórzy z nich byli nieomal goli. Ten nieskromny strój wzbudzał też oburzenie wśród miejscowej ludności i osób korzystających ze statków przewozowych na Wiśle i udających się np. na dworzec kolejowy.

03. Plaża na Kępie Wiesego na Bydgoskim Przedmieściu, Toruń, 1937-1939 (zbiory p. Jadwigi Tokarskiej z Torunia)
Oprócz kąpieliska na Kępie Bazarowej, w 1922 roku wyznaczono miejsce kąpieli na tzw. Kępie Wiesego, w pobliżu Parku Cegielnia na Bydgoskim Przedmieściu. To właśnie z myślą o mieszkańcach tej części Torunia urządzono łazienki miejskie. Regulamin zastrzegał, aby osoby powyżej 10. roku życia kąpały się w strojach kąpielowych. W dni powszednie kąpielisko czynne było od godziny 13 do 17, a w niedzielę i święta od 8 rano do 20. Ceny ustalono tak, aby kąpiel uprzystępnić młodzieży i szerokim i nie zamożnym warstwom społeczeństwa. Korzystający z kąpieliska mieli do dyspozycji 20 przebieralni męskich i 10 damskich. Pewien dyskomfort mogły stanowić niezbyt szczelne ściany kabin. Miejsca do kąpieli oznakowano linami, oddzielnie dla osób pływających i nieumiejących pływać. Wydzielone też były strefy kąpieli kobiet i mężczyzn. Dla bezpieczeństwa łazienki wyposażone były w 2 łodzie i 2 koła ratunkowe.

04. Wypożyczalnia łodzi Juliana Kubackiego, Toruń, lata 30. XX w. (zbiory Muzeum Etnograficznego w Toruniu)

06. Plaża na lewym brzegu Wisły, Toruń, lata 60. XX w. (zbiory Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu), [za:] „Toruń i my”, red. K. Nemere-Czachowska, H. Czachowski, Toruń 2000
Relaks nad wodą nie ograniczał się wyłącznie do kąpieli w Wiśle. W latach 20. XX wieku działało w Toruniu kilka wypożyczalni łodzi spacerowych: Juliana Kubackiego „Przy Grzybie” na Bydgoskim Przedmieściu, Bolesława Szeffery na Kępie Bazarowej i Bronisława Rypińskiego na ulicy Rybaki. Można było skorzystać z dwuosobowej łódki spacerowej, np. o nazwie „Wywrotka”, „Oleńka”, „Jaskółka” lub kajaka – „Józef” lub „Jurek”. Od właścicieli wypożyczalni magistrat wymagał przestrzegania określonych zasad. Nie wolno im było przewozić ludzi na drugą stronę Wisły, udostępniać łódek osobom nietrzeźwym i dzieciom poniżej 14 lat oraz po zmierzchu, przed świtem i podczas burzy.

07. Basen na Jordankach, Toruń, lata 60. XX w., fot. A. Kamiński [za:] „Toruń i my”, red. K. Nemere-Czachowska, H. Czachowski, Toruń 2000

08.Basen na ul. Kujawskiej, Toruń, 1969 [za:] K. Ciesielska, T. Zakrzewski, „450 lat toruńskiego Podgórza, 1555-2005”, Toruń 2005
Po wojnie torunianie nadal chętnie kąpali się i wypoczywali nad Wisłą. Do dyspozycji mieli także basen przy ulicy Kujawskiej, od 1966 roku bezpłatne kąpielisko na Jordankach, a od lat 70. XX w. „Wodnik”. Baseny-brodziki dla dzieci spotkać można było na osiedlach, np. Osiedlu Młodych.

09. Basen „Wodnik”, lata 70. XX w., fot. W. Żyła [za:]www.facebook.com/pages/Toruń-w-przeszłości/1543870285901202?ref=br_rs

10. Brodzik na Osiedlu Młodych, lata 70. XX w. (archiwum MSM), [za:] http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20121006/TORUN01/121009651
Tekst: Hanna M. Łopatyńska
Cytaty pochodzą z dokumentów Archiwum Miasta Torunia.

Muzeum Etnograficzne w Social Mediach