Święto Matki Boskiej Gromnicznej (2 lutego) to ludowa nazwa kościelnego święta Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny. Z tym dniem związana jest legenda mówiąca, że Matka Boska z zapaloną świecą w dłoniach chodzi nocami po polach, chroni oziminy przed wymarznięciem oraz oświetla drogę zbłąkanym podróżnym. Towarzyszy jej wilk, nazywany „gromnicznym”. Według innej legendy, znanej z okolic Torunia, Matka Boska idąca przez las została napadnięta przez wilki, które na widok płonącej świecy cofnęły się i uciekły.

Podczas nabożeństw w kościołach święcone są świece zwane gromnicami (stąd popularna nazwa tego święta). Dawniej matki, mające kłopoty z dziećmi, okrążały na kolanach ołtarz z gromnicą w ręku. W domach, na suficie, przy pomocy zapalonej świecy znaczono krzyż, który miał ochraniać domostwo przed złymi duchami. Płomieniem świecy opalano dzieciom końce włosów, co miało je ustrzec przed chorobami uszu. Gromnicę zapalano podczas burzy dla ochrony przed piorunami. Zapaloną świecę wkładano także w ręce umierającym, podczas ostatniego namaszczenia.

Święto Matki Boskiej Gromnicznej wyznacza połowę zimy. Niegdyś wierzono, że w tym dniu po raz pierwszy powinien zaśpiewać skowronek, a robaki w ziemi szykują się do wyjścia na powierzchnię. Z dniem Matki Boskiej Gromnicznej związane są przysłowia, które prognozują pogodę na najbliższe miesiące: Gdy na Gromnicę z dachu ciecze, zima się jeszcze powlecze, Gdy słońce świeci na Gromnicę, to przyjdą mrozy i śnieżyce, Gdy na Gromnicę mróz, odłóż sanie, szykuj wóz.

Hanna M. Łopatyńska