Józef Piłsudski (1867-1935)

Obraz zmagań o odzyskanie niepodległości w kolekcji sztuki MET wyłonił głównego bohatera – Józefa Piłsudskiego. Marszałek prezentowany był najczęściej w posągowych pozach, silnie stypizowany, z uwypukleniem charakterystycznych cech fizjonomii, w mundurze, czapce maciejówce, często na koniu. Artyści inspirowali się bowiem wspólną matrycą – spopularyzowanym wizerunkiem Naczelnika utrwalonym w malarstwie, na fotografiach i pomnikach.

„Marszałek Józef Piłsudski”, Marek Świetlik, 2015, Kołobrzeg, woj. zachodniopomorskie, karton, olej

Według tej wykładni powstała m. in. rzeźba Jana Wójtewicza „Marszałek Piłsudski”. To dość realistyczna kompozycja, w której autor bardzo dokładnie odwzorował postać Naczelnika. Całość jest kompozycją posągową – bohater ukazany jest na cokole z napisem „Józef Piłsudski pierwszy Marszałek Polski”.

„Józef Piłsudski”, Jan Wójtewicz, 1991, Mochowo, woj. mazowieckie, drewno, bejca

„Józef Piłsudski”, Alojzy Stawowy, 1984, Bietowo, woj. pomorskie, drewno niepolichromowane

Bardziej schematycznym przedstawieniem, co wynika z indywidualnego stylu artystki, jest rzeźba ceramiczna „J. Piłsudski” Stanisławy Matelskiej.

„J. Piłsudski”, Stanisława Matelska, 1994, Białobłoty, woj. wielkopolskie, glina

W płaskorzeźbie Andrzeja Zwijacza „Józef Piłsudski” autor ukazuje pomnik Marszałka na cokole, nad którym góruje biały orzeł w koronie.

„Józef Piłsudski”, Andrzej Zwijacz, 1994, Bańska Wyżyna, woj. małopolskie, drewno polichromowane

Zdzisław Słonina autor rzeźby „Piłsudski walczy z czerwonym smokiem” zainspirował się w swojej pracy ikonografią św. Jerzego pokonującego smoka. W przypadku rzeźby Słoniny leżący u stóp Naczelnika czerwony smok to alegoria zwycięstwa nad bolszewicką Rosją.

„Piłsudski walczy z czerwonym smokiem”, Zdzisław Słonina, 1994, Świątniki Górne, woj. małopolskie, drewno polichromowane

Marszałka na Kasztance prowadzącego legionistów do boju o niepodległą Polskę przedstawił Tadeusz Żak w rzeźbie zatytułowanej „Józef Piłsudski – Marszałek Polski”.

„Józef Piłsudski – Marszałek Polski”, Tadeusz Żak, 1994, Kielce, woj. świętokrzyskie, drewno polichromowane

Janina Jarosz zakopiańska malarka w swoim obrazie pt. „Cud nad Wisłą” odwołuje się do wydarzeń z 1920 – Bitwy Warszawskiej. Ta scena batalistyczna łączy w sobie zarówno fakty historyczne, jak i elementy legendy wyrosłej wokół tego wydarzenie – wsparcie Matki Boskiej dla polskich żołnierzy.

„Cud nad Wisłą”, Janina Jarosz, 1981, Zakopane, woj. małopolskie, olej, szkło

Władysława Prucnal w swych rzeźbach ceramicznych „Piłsudski wypatruje wroga” i „Piłsudski z Lisem Kulą” odrywa się od posągowości przedstawień Marszałka i ukazuje bohatera w anturażu bliższej mu codzienności eksponując wątki legionowe.

„Piłsudski wypatruje wroga”, Władysława Prucnal, 1994, Medynia Głogowska, woj. podkarpackie, glina, polewa, glazura

„Piłsudski z Lisem Kulą”, Władysława Prucnal, 1994, Medynia Głogowska, woj. podkarpackie, glina, polewa

„Józef Piłsudski”, Stefan Fus, 1974, Sokołów, woj. podkarpackie, glina, polewa, glazura